large_ثالثه علم الهدی.png

medium_ثالثه علم الهدی.png

small_ثالثه علم الهدی.png

thumbnail_ثالثه علم الهدی.png

ثالثه علم الهدی.png

اصول فقه

حلقه_ثالثه

حلقات

حلقه ثالثه

حلقه ثالثه 167

طلبه سطح 3 مدرسه تخصصی فقه امام کاظم علیه السلام تحت اشراف آیت الله مکارم شیرازی، عضو مرکز امور نخبگان حوزه علمیه قم، مدرس، نویسنده کتب و مقالات متعدد، همکاری در امور پژوهشی پژوهشگاه های حوزوی و دفتر فقه معاصر تحت نظر استاد حسین اثنی عشری

حلقه ثالثه 166

حلقه ثالثه 165

حلقه ثالثه 164

حلقه ثالثه 163

حلقه ثالثه 162

حلقه ثالثه 161

در آخرین جلسه از سلسله جلسات درس قاعده عدالت بحثی پیرامون قاعده عدالت و نقش آن در احکام شرعی صورت گرفت. استاد در ابتدای بحث به تفاوت میان عدالت و نفی ظلم اشاره کردند و بیان داشتند که بین این دو تفاوتی وجود ندارد؛ به این معنا که هر دو می‌توانند به اثبات یا نفی حکم منجر شوند. ایشان تأکید کردند که قاعده عدالت همان‌طور که می‌تواند موجب اثبات حکم شود، می‌تواند در نفی حکم نیز کارآیی داشته باشد.&nbsp;استاد علم‌الهدی به استناد آیه ۲۵ سوره حدید، اقامه قسط و عدالت در میان مردم را فلسفه شریعت عنوان کردند. ایشان توضیح دادند که همان‌طور که برپایی عدالت اجتماعی به وضع برخی احکام وابسته است، نفی برخی احکام نیز برای تحقق عدالت ضروری است. همچنین، ایشان به آیه ۱۸ سوره آل عمران اشاره کردند که ذات باری‌تعالی را "قائم به قسط" معرفی می‌کند و این مقام را در حوزه شریعت نیز به اثبات احکام مقتضی عدالت و نفی احکام مقتضی ظلم تعمیم دادند.بحث اصلی درس حول محور تقدم قاعده عدالت بر احکام شرعی و رابطه این قاعده با احکام اولی، ثانوی، واقعی و ظاهری متمرکز بود. ایشان توضیح دادند که قاعده عدالت می‌تواند بر تمامی احکام شریعت حاکم باشد و این تقدم را به عنوان "حکومت حکمی ملاکی" تعریف کردند. این نوع حکومت، قاعده عدالت را به عنوان معیاری برای توسعه یا تضییق احکام شریعت معرفی می‌کند و باعث می‌شود که عدالت به عنوان علت برای احکام شریعت تلقی شود.ایشان همچنین به نقش عدالت در تأثیرگذاری بر روش قانون‌گذاری در شریعت اشاره کردند و بیان داشتند که عدالت باید معیار شناخت و تفسیر احکام شریعت باشد.در پایان، استاد علم‌الهدی به اهمیت قسط و عدالت اجتماعی اشاره کرده و بر این نکته تأکید کردند که شریعت برای برقراری عدالت در جامعه نازل شده است و احکام شریعت باید به وضوح با عدالت همخوانی داشته باشند تا احساس عدالت در جامعه برپا شود. ایشان همچنین به نقش حاکمان در تأمین عدالت و جلوگیری از ظلم و تبعیض در جوامع دینی پرداختند.این درس یک بررسی جامع از قاعده عدالت در فقه و تأثیر آن بر احکام شرعی بود که در آن به مباحثی پرداخته شد که تاکنون در فقه مطرح نشده بود. استاد علم‌الهدی در پایان توصیه کردند که این مباحث با دقت و تعامل بیشتر مورد پژوهش قرار گیرد تا به غنای فقه افزوده شود.

large_عدالت علم الهدی.png

medium_عدالت علم الهدی.png

small_عدالت علم الهدی.png

thumbnail_عدالت علم الهدی.png

عدالت علم الهدی.png

المدخل العام

عدالت

قاعده_عدالت

قاعده عدالت

قاعده عدالت 42

در این درس، استاد علم‌الهدی به بحث پیچیده‌ای درباره "قاعده عدالت" و "قاعده نفی ظلم" پرداخته‌ و توضیح می‌دهند که این دو مفهوم، اگرچه از نظر لفظی متفاوت هستند، ولی در محتوا و کاربرد در احکام فقهی تفاوتی ندارند. این موضوع به نحوه استفاده از قاعده عدالت برای نفی یا اثبات احکام شرعی مربوط می‌شود.&nbsp;ایشان توضیح می‌دهند که قاعده عدالت یا قاعده نفی ظلم، هر دو می‌توانند برای نفی احکام ظالمانه و همچنین اثبات احکام عادلانه به کار روند. به عبارت دیگر، همان‌طور که عدالت به معنای وجودی، نفی ظلم را به دنبال دارد، نفی ظلم نیز می‌تواند به اثبات عدالت بینجامد.&nbsp;استاد برای روشن‌سازی این موضوع، به دو نوع تقابل در منطق اشاره می‌کنند: تقابل بین "ملکه و عدم ملکه" و تقابل بین "دو ضد".&nbsp;ایشان توضیح می‌دهند که رابطه بین عدل و ظلم می‌تواند به یکی از این دو شکل باشد. در هر دو حالت، اجتماع یا ارتفاع هر دو مفهوم امکان‌پذیر نیست، به همین دلیل تفاوتی بین استفاده از تعبیر عدالت یا نفی ظلم وجود ندارد.&nbsp;استاد علم‌الهدی سپس به مثال‌هایی از کاربرد قاعده عدالت در فقه پرداخته و نشان می‌دهند که این قاعده می‌تواند به عنوان مبنایی برای اثبات احکام نیز به کار رود. برای نمونه، در بحث "احیا موات"، یعنی احیای زمین‌های بایر، اگر فردی بتواند بخش بزرگی از زمین‌ها را احیا کند، آیا می‌توان او را مالک تمامی آن زمین‌ها دانست؟ استاد این را خلاف عدالت اجتماعی دانسته و معتقدند که می‌توان به استناد قاعده عدالت، چنین حکمی را نفی کرد.همچنین در مورد "دادرسی غیابی" (حکم بر غایب)، استاد نشان می‌دهند که قاعده عدالت می‌تواند مبنای اثبات مشروعیت دادرسی غیابی باشد. ایشان توضیح می‌دهند که قاضی در شرایطی که یکی از طرفین دعوا به عمد یا به دلایل خارج از اختیار حاضر نمی‌شود، باید بتواند بر اساس اقامه دعوا از سوی طرف حاضر، حکم صادر کند، زیرا جلوگیری از احقاق حق به دلیل غیبت یکی از طرفین، ظلم به طرف دیگر محسوب می‌شود.به طور کلی، این درس به نحوه استفاده از قاعده عدالت برای نفی و اثبات احکام شرعی پرداخته و نشان داده است که این قاعده، بر اساس ملاک‌های منطقی و اخلاقی، می‌تواند به شکل مؤثری در فقه و حقوق اسلامی به کار رود.

قاعده عدالت 41

در این درس، استاد علم الهدی به بررسی قاعده عدالت و ارتباط آن با سایر قواعد فقهی پرداختند. این قواعد شامل "لا ضرر"، "عدل و انصاف"، و "قرعه" هستند که به نظر برخی، هم‌پوشانی و یا حتی اتحاد محتوایی با قاعده عدالت دارند. استاد سه قاعده اصلی را تحلیل کرده و از قاعده عدالت به عنوان منبع اصلی در استدلال برای این قواعد یاد می‌کنند.&nbsp;استاد به طور خاص به قاعده "الحاکم ولی الممتنع" اشاره می‌کنند که مبتنی بر نیابت ولایی حاکم شرع از فرد ممتنع از ادا حق است. ایشان تأکید دارند که این نیابت، نیابتی قهری است که بر اساس حکم شرعی انجام می‌شود و حاکم شرع می‌تواند در مواردی که فردی از ادای حق خود امتناع می‌کند، به نیابت از او عمل کند. این قاعده به‌طور خاص در مواردی که فردی از انجام وظایف خود امتناع می‌ورزد و یا حتی در امور زناشویی مانند امتناع شوهر از انجام وظایف نسبت به زوجه، کاربرد دارد.استاد سپس به قاعده "غرور" یا "فریب" اشاره می‌کنند که در آن فرد فریب‌خورده می‌تواند به کسی که او را فریفته است رجوع کند. این قاعده در حوزه‌های مختلفی از جمله معاملات و قضاوت کاربرد دارد. به عنوان مثال، اگر کسی به دلیل شهادت دروغین دیگری متحمل خسارت شود، می‌تواند از فریب‌دهنده مطالبه خسارت کند. همچنین در حوزه قضایی، در صورتی که فردی مال دیگری را به اشتباه تحویل بگیرد و استفاده کند، مال‌باخته می‌تواند بر اساس قاعده غرور، خسارت خود را از فرد فریب‌دهنده مطالبه کند.در نهایت، استاد به این نکته اشاره می‌کنند که این قواعد به‌طور کامل نصوص قوی‌ای در منابع اسلامی ندارند و بیشتر بر اساس قاعده عدالت در مورد آنها استدلال می‌شود. همچنین، روایات مرتبط با این قواعد اغلب جزئی و موردی هستند و کلیت و شمولی که یک قاعده فقهی نیاز دارد، در آنها دیده نمی‌شود.به‌طور کلی، این درس به بررسی دقیق قاعده عدالت و قواعد منشعب از آن و همچنین تحلیل جزئیات و استدلال‌های فقهی مرتبط با این قواعد اختصاص دارد.

قاعده عدالت 40

استاد امین اسد پور از اساتید سطح عالی حوزه علمیه قم بوده و به تدریس دروس فقه و اصول و همچنین دروس فلسفه اشتغال داشته و هر ساله طلاب به بهره گیری از دروس ایشان مشغول هستند.استاد اسد پور در کنار تدریس در مسائل مذکور به تدریس هرمنوتیک، انسان شناسی و اموری از این قبیل در مرکز تخصصی اسراء پرداخته اند.اکنون استاد اسد پور عضو شورای علمی طرح شهید صدر در بنیاد شیخ انصاری بوده و به داوری طرح های پژوهشی ارائه شده به این بنیاد می پردازند.از دیگر خصوصیات ایشان، تمایل فکری و بررسی تحلیلی آراء امام خمینی توسط ایشان می باشد.

استاد علیرضا اعرافی متولد سال 1338، از اساتید مطرح و از سال 1395 مدیر حوزه‌های علمیه می باشند. ایشان در سال 1398 با حکم رهبر معظم انقلاب، به عضویت شورای نگهبان در آمدند.استاد اعرافی علاوه بر مشاغل اجرائی، به تدریس خارج دروس حوزوی نیز اشتغال داشته و دروس فقه، اصول، تفسیر، فلسفه فقه و…. ایشان از دروس پر رونق حوزه علیمه قم می باشد.در رابطه با فقه معاصر نیز، ایشان در چند سال اخیر به بررسی مباحث فقه اجتماعی پرداخته اند. صوت و تقریر جلسات این درس، به علاوه ارائه کلیات مطالب ارائه شده در هر جلسه با هدف آشنائی بیشتر با محتوای هر درس، به تفکیک جلسات در همین صفحه ارائه شده است.

استاد مهدی شب زنده دار از اساتید مطرح حوزه علمیه قم بوده و به تدریس دروس خارج فقه و اصول اشتغال دارند.ایشان در فروردین ماه سال 1392 با حکم رهبر معظم انقلاب به عضویت در شورای نگهبان در آمدند، در ادامه نیز این حکم در سال 1401 توسط ایشان تمدید گردید.از اساتید مطرح ایشان باید به میرزا جواد تبریزی، مرتضی حائری یزدی و حسین وحید خراسانی اشاره کرد.پس از تدوین دو کتاب “الفائق فی الأصول” و “الشخص الإعتباری” توسط دفتر فقه معاصر حوزه های علمیه، استاد شب زنده دار علاوه بر تدریس عناوین مد نظر در دروس خارج خود، به تدریس خارج این دو کتاب نیز پرداختند؛ تمامی صوت جلسات و تقریرات این درس در همین صفحه بارگزاری شده است.&nbsp;&nbsp;

بسم الله الرحمن الرحيم<ul><li style="direction:rtl;text-align:justify;">مشخصات فردی: علی عندلیبی در سال 1334 (68 سال) متولد در شهر فامنین از استان همدان&nbsp;</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">تحصیلات حوزوی:&nbsp;در سال 1349 وارد حوزه علمیه قم شده و دوره سطح را در مدت پنج سال با استفاده از محضر اساتید معظم حضرات آقایان طالقانی، باکوئی، دوزدوزانی، علوی‌گرگانی، شهید حقانی، اعتمادی، ستوده، حرم‌پناهی، محمدی‌گیلانی، راستی‌کاشانی، طاهری‌خرم‌آبادی و... به پایان رسانده و از سال 1354 به مدت 17 سال از درس خارج فقه و اصول اساتید معزز حضرات آیات &nbsp;شیخ کاظم تبریزی، شیخ جواد تبریزی، شیخ مرتضی حائری، وحید خراسانی و مؤمن استفاده کرده و در سال 1372 همراه با اخذ مدرک سطح4 موفق به دریافت گواهی اجتهاد از طرف حضرات آیات جناب آقایان مؤمن و طاهری‌خرم‌آبادی شده است. ایشان در رشته فلسفه از محضر اساتید گرانمایه جناب آقایان محمدی‌گیلانی و جوادی‌آملی کتاب‌های شرح منظومه، اسفار و شفاء را آموزش دیده است.&nbsp;</li><li style="direction:rtl;">تدریس و پژوهش:</li></ul>تدریس سطح تا سال 1376 و پس از آن تدریس خارج فقه و اصول در موسسه بقیه الله (عج) و سایر مراکز فقهی و به صورت آزاد و عضو هیئت علمی جامعة المصطفی (ص). موضوعات تدریس و تحقیق&nbsp;فقهی ایشان عبارتند از:<ul><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">فقه بورس و&nbsp;بازار سرمایه</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">فقه&nbsp;شرکت‌های سهامی</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">مکاسب، بیع و ربا</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">شخص حقوقی</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">جامعه‌شناسی</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">تغییر جنسیت</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">ارث&nbsp;زوجه از عقار</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">ولایت فقیه</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">احکام مفقودالاثر</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">غنا و موسیقی</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">خمس</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">زکات</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">صلات</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">صوم و مسائل مستحدثه آن</li></ul>همکاری با دفتر همکاری حوزه و دانشگاه حدود 10 سال.همکاری با مدارج علمی مدیریت حوزه علمیه قم از سال 1372 به عنوان داور، راهنما، مشاور و عضویت در کمیته تخصصی فقه و اصول. و&nbsp;استاد راهنما و مشاور ده‌ها پایان‌نامه در موضوعات معاصر حوزه اقتصادی و مالی&nbsp;همکاری با مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام در تدوین کتب و مقالات برای مجمع فقه جده.&nbsp;تدوین کتاب رسمی اصول فقه شیعه برای ارسال به آن مجمع.عضویت در مجمع مشورتی فقهی شورای نگهبان.ممتحن اجتهاد نامزدهای عضویت در مجلس خبرگان رهبریعضو&nbsp;گروه اقتصادی موسسه موضوع‌شناسی احکام فقهی.تأسیس گروه فقهی با همکاری عده‌ای از اساتید برای تدوین کتاب جامع فقهی مشتمل بر آراء فقهاء و ادلّه آنها از متقدمین تا دوران معاصر.عضو کرسی علمی فقه و اصول هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی و نقد و مناظره.همکاری با گروه‌های علمی فقه‌پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.عضو&nbsp;شورای علمی دفتر فقه معاصر حوزه‌های علمیه از سال 1395.عضو هيات امناء موسسه عالی فقه و علوم اسلامی.&nbsp;<ul><li style="direction:rtl;text-align:justify;">تألیفات و آثار علمی: از ایشان آثار علمی متعددی به‌جای ماننده که برخی نیز چاپ شده از جمله:</li></ul>اصول: کتاب قواعد اصول الفقه علی مذهب الإمامیّة.فقه: کتاب الخمس حدود 10 جلد، فقه البورصة والأوراق المالية 4 جلد، کتاب الإعتکاف، رسالة فی تنجیس المتنجس، رسالة فی التحکیم فی القضاء، رسالة بطاقة الإئتمان، رسالة فی بیع الدین، رسالة فی عفو المجنی‌علیه، رسالة فی الصلاة خلف المقام حیث ما کان، رسالة فی غسل الإحرام.رجال: کتاب ابراهیم بن هاشم مشتمل بر قواعد عامه و توثیقات عامه رجالی.تاریخ: کتاب فاطمة بعد أبیها سلام‌الله علیهما وآلهما. &nbsp;جامعه‌شناسی: مقومات جامعه، قانونمندی جامعه، قوانین حاکم بر جامعه، جبر اجتماعی، تغییرات اجتماعی، تفکرات اجتماعی مسلمانان، تفکرات اجتماعی دوران باستان.&nbsp;همکاری در تالیف کتاب الفائق فی الاصولهمکاری در تالیف کتاب الشخص الاعتباری (ماهیت و احکام شخص حقوقی)&nbsp;

استاد محمد محمدی قائنی، از اساتید مطرح درس خارج حوزه علمیه قم بوده، و علاوه بر تدریس دروس مرسوم فقهی و اصولی سنتی با عناونی همچون "کتاب الدیات" و &nbsp;"کتاب القصاص" در فقه، و “نواهی” و “مفاهیم” در اصول، به تدریس درس خارج فقه معاصر نیز پرداخته اند.&nbsp;درس خارج فقه پزشکی استاد قائینی به یکی از دروس مهم فقه معاصر تبدیل شده است.&nbsp;از اساتید ایشام به مرحوم آیت الله خوئی و آیت الله تبریزی اشاره کرد.علاوه بر تدریس، استاد به تألیف کتاب نیز اشتغال داشته و کتبی متعدد از ایشان به انتشار رسیده است، یکی از این کتاب ها کتاب “المبسوط فی فقه المسائل المعاصر” است، که به بررسی فقهی چندی از مسائل معاصر پرداخته است.

استاد سید علی مدرسی طباطبائی، معروف به سید علی مدرسی یزدی در سال 1336 در یزد دیده به جهان گشود. و اکنون نماینده مردم فارس در مجلس خیرگان رهبری می باشد.از اساتید ایشان در دوره تحصیل و شرکت در دورس خارج می توان به شیخ مرتضی حائری، میرزا جواد تبریزی و آیت الله وحید خراسانی اشاره کرد.ایشان در سال های اخیر به تدریس دوری فقه معاصر برای تأمین نیاز جامعه پرداخته اند، و دروسی همچون فقه قانون گذاری و فقه اقتصاد را تدریس نموده اند.