وجه دوم بر عدم اطلاق ادله تحریم قرض ربوی

مقدمه اول: ادله تحریم ربا به دلائل متعدد، اباء از تخصیص دارند.

مقدمه دوم: با توجه به اینکه معنای ربا، شامل مطلق سود و زیادی می‌شود، باید گفت که واضح است که همه انواع ربا و سود حرام نمی‌باشد، و اگر ادله تحریم ربا شمولیت داشته باشند، حتما باید تخصیص بخورند.

نتیجه: ادله تحریم ربا اطلاق ندارند که نیازمند تخصیص باشند، پس باید به قدر متیقن که همان حرمت قرض ربوی استهلاکی است اکتفاء شود.

نسبت به هر دو مقدمه مناقشه وجود دارد فلذا اینکه گفته شده است که قدر متیقن ربای استهلاکی است، صحیح نمی‎باشد.

وجه سوم بر عدم اطلاق ادله تحریم قرض ربوی

دو بیان دارد:

1. ربا حرام شده است زیرا که ظلم است. العلة تعمّم و تخصّص. پس هر کدام از مصادیق ربا که ظلم نباشند، حرام نخواهند بود. ربای تولیدی ظلم نیست پس حرام نیست.
2. ظلم علت تحریم ربا نیست بلکه حکمت آن است که موجب انصراف اطلاقات ادله تحریم ربا به ربائی که ظلم باشند، می‎شود.

چهار مناقشه نسبت به این وجه ذکر شده است که سه تای از آنها وارد است.

وجه چهارم بر عدم اطلاق ادله تحریم قرض ربوی

آیاتی که در مورد تحریم ربا می‎باشند، مقترن به آیات صدقه و انفاق می‎باشند و لذا با توجه به اختلاط این آیات مشخص می‌شود که آیات حرمت ربا مربوط به ربای استهلاکی می‌باشند زیرا که کسی که برای مصارف و مخارج خودش قرض می‌گیرد، فقیر است زیرا که اگر فقیر نبود و نیاز به مال نداشت، قرض به شرط سود هم نمی‌گرفت ولذا با توجه سیاق آیات، دلالت دارد که شارع در مقام بیان حرمت قرض ربوی استهلاکی است، بخلاف قرض ربوی تولیدی که به شخص پولدار، قرض داده می‌شود.

چهار مناقشه بر این وجه وارد شده است 

وجه پنجم بر عدم اطلاق ادله تحریم قرض ربوی

موارد متعددی در قرآن کریم از اکل مال به باطل نهی شده است. در یکی از آنها ابتدا نهی از ربا شده است و بعد از آن نهی از اکل مال به باطل شده است و ذکر عام بعد از خاص صورت گرفته است. قرض ربوی تولیدی موجب تولید و درآمدزایی می‎‌شود پس اکل مال به باطل نمی‌باشد پس حرمت اخذ برای قرض ربوی تولیدی می‎باشد.

چهار مناقشه بر این وجه وارد شده است 

وجه ششم بر عدم اطلاق ادله تحریم قرض ربوی

رویه قرآن بر این قرار است که در صدد اقناع مردم می‎باشد مثلا بعد از بیان اصل وجوب روزه فائده آن که تقوا باشد را بیان می‌کند فلذا در مورد تحریم ربا نیز خدای متعال به روش اقناعی ربا را حرام نموده است و لازمه روش اقناعی در مورد تحریم ربا این است که قرض ربوی استهلاکی حرام شده باشد؛ به خاطر اینکه در ارتکاز عرف مردم، قرض ربوی تولیدی، اشکالی ندارد. بنابراین آیات مربوط به تحریم ربا همگی در مورد ربای استهلاکی می‎باشند.

سه مناقشه بر این وجه وارد شده است.