• در مقام و محور دوم به ملازمه بین احکام عقل عملی و احکام شرعی پرداخته شد که به آن ملازمه اصل می‌گویند و گفته شد که آیا نظر اصولیین که قائل به ملازمه بین حکم شرع و عقل هستند درست است و یا اینکه نظر اخباریین که قائل به ملازمه نیستند درست است؟ که حدود سیزده احتمال در آن داده شد که در مباحث گذشته به آن پرداخته شد. 
• در بررسی ادله ملازمه به این نتیجه رسیدیم که بحث ملازمه در گذشته بیشتر به آن پرداخته شده است ولی در ادامه به دلیل اینکه ملازمه را مسلم و اثر چندانی بر آن مترتب نمی‌دانسته‌اند کمتر به آن پرداخته‌اند.
• در بیان دلیل اول بر ملازمه گفته شد که از آنجایی که احکام عقلیه مستقله وجود دارد و شارع هم از عقلا است بنابراین همراه عقلا است.
• مرحوم اصفهانی در حقیقت حسن و قبح می‌گفت عقلا برای حفظ تنظیمات جامعه و مصالح جامعه تطابق آراء دارند بر اینکه عدل خوب است و ظلم بد است، صدق خوب است و کذب بد است و حقیقت حسن و قبح، احکامی است که عقلا بما هم عقلا لحفظ مصالح نوع و نظم الاجتماع قرار می‌دهند و این نظریه تطابق آراء شامل شارع نیز می‌شود.
• مرحوم شهید صدر در مناقشه تقریر مذکور بیان می‌دارند که آنچه که به شرع نسبت می‌دهیم ظاهراً به خداوند نسبت می‌دهیم و آراء محموده مربوط به عقلا بما هم عقلا است که برای حفظ مصالح نوع و مصالح
  اجتماع جعل کرده‌اند و دیگر شارع جزء عقلا نخواهد بود و شارع از این مدار بیرون است.
• تقریر دیگری که برای سخن مرحوم اصفهانی وجود دارد این است که بگوییم حسن و قبح، عقلی و ذاتی است و عقل مستقل آن را درک می‌کند و تابعی از هیچ مصلحت و مفسده و لذت و ألم و تطابق آراء و امثال اینها نیست که در این صورت شارع در این منظومه قرار دارد برای اینکه اینجا مدرک و داور عقل بما هو عقل است و عقل سراسر موجودات ذی‌شعور را گرفته است و در خدا تا غیر خدا وجود دارد و در این تقریر دوم اشکال قبلی منتفی است چون آنجا عقلا بود و گفتیم شاید شارع در آن نگنجد ولی اشکال دیگری به این تقریر وارد است که به تفصیل به آن اشاره شده است.

در سی و هفتمین جلسه از مباحث درس خارج فقه روابط اجتماعی، استاد معظم آیت الله اعرافی به  بیان خلاصه‌ای از مقام و محور دوم در بحث عدل و ظلم پرداختند و پس از آن دلیل اول بر ملازمه حکم عقل و شرع و اشکالات آن را تبیین نمودند که لازم است جهت بهره‌مندی از تفصیل مطالب مذکور صوت جلسه این درس را استماع فرمایید.