- از جمله مطالبی که در تربیت عبادی فرزند مطرح میشود تمرین دادن صبی بر روزه است و با توجه به استحباب مذکور در روایات نسبت به تمرین دادن صبی بر روزه مشهور نسبت به خود فرزند قائل به مشروعیت به معنای مطلوبیت شدهاند و نسبت به ولی استحباب بر تمرین قائل شدهاند و استحباب نیز از کنار هم قرار دادن روایات «یجب» با روایت «رفع قلم» استفاده میشود.
- در اینجا نیز روایات را به دو دستهی روایاتی که نسبت به وظیفه اب تصریح ندارند و روایاتی که نسبت به وظیفه اب تصریح دارد تقسیم میشود.
- روایت اول از دسته اول روایت سماعه است که از حضرت (ع) پرسیدند: «متی یصوم؟» و حضرت (ع) فرمودند: «اذا قوی علی الصیام».
- روایت دوم روایت سکونی است که حضرت (ع) فرمودند: «اذا اطاق الغلام بثلاثة ایام متتابعة فقد وجب علیه صیام شهر رمضان».
- روایت سوم روایت زراره است که حضرت (ع) در پاسخ به سؤال «متی یصلی علیه؟» فرمودند: «اذا عقل الصلاة ... والصیام اذا اطاق».
- روایت چهارم روایت اسحاق بن عمار از امام صادق (ع) است که حضرت فرمودند: «اذا اتی علی الصبی ست سنین وجب علیه الصلاة و اذا اطاق الصوم وجب علیه الصیام».
- روایت پنجم روایت اسماعیل بن مسلم است که حضرت (ع) فرمودند: «کانّه قال اذا اطاق الغلام صوم ثلاثة ایام متتابعة فقد وجب علیه صیام شهر رمضان»، که این روایت تقربیاً هم مضمون روایت دوم است.
- روایت ششم روایت سماعه است که حضرت (ع) در پاسخ به سؤال «متی یصوم؟» فرمودند: «اذا قوی علی الصیام».
- روایت هفتم روایت دیگری است که میفرماید: «علی الصبی اذا احتلم الصیام والمرأة اذا حاضت الصیام». که این روایت وجوب عندالبلوغ را ثابت میکند.
- روایت هشتم صحیحه علی بن جعفر از حضرت موسی بن جعفر (ع) است که در پاسخ به سؤال «سألته عن الغلام متی یجب علیه الصوم و الصلاة؟» فرمودند: «اذا راهق الحلم».
- آنچه گفته شد مربوط به طایفه و دسته اول بود که ناظر به وظیفه صبی است و مشروعیت صیام را نسبت به صبی را اثبات میکند و مشروعیت به معنای رحجان و استحباب است و «یجب» های مذکور در روایات را حمل بر با کمک روایت «اذا احتلم» و روایت «رفع قلم» استحباب میکنند و رفع ید از وجوبش میکنند و یا اینکه «یجب» را حمل بر ثبوت و مشروعیت میکنند و یا اینکه حمل بر تقیه میشود.
- آنچه که در اینجا لازم است ذکر شود این است که وقتی میگوییم بر صبی مشروع است به معنای این نیست که خود صبی انجام دهد بلکه به نوعی میخواهد وظیفة الولی را بیان میکند.
- طایفه و دسته دوم تصریحاً ناظر به وظیفه ولد است و روایت اول آن صحیحه حلبی است که حضرت (ع) ما فرزندانمان را در هفت سالگی به قدر طاقتشان امر به صوم میکنیم و بر روزه کامل امر نمیکنیم که با توجه به صدر روایت بعضی فقها برای وظیفة الولی تسمک نمودهاند و برخی میگویند با توجه به حد و قید (ما در هفت سالگی و شما در نه سالگی) تمسک به صدر صحیح نیست.
- روایت دوم صحیح معاویة بن وهب است که حضرت (ع) فرمودند: «از پانزده یا چهارده سالگی مؤاخذه میشود» و این روایت مربوط به بلوغ است و اجمالا با قرینه «دعه» مشروعیت روزه صبی را میرساند و نسبت به وظیفهمندی پدر ساکت است.
در هفدهمین جلسه از مباحث درس خارج فقه تربیت که توسط استاد معظم آیت الله مقیمی حاجی تدریس میشود به ادامه بررسی وظیفه الزامی پدر نسبت به تربیت عبادی صبی در باب صوم پرداخته شد که لازم است جهت بهرهمندی از تفصیل مطالب مذکور صوت جلسه این درس را استماع فرمایید.