- در جلسه قبل چند روایت در باب تربیت عبادی فرزند بررسی کردیم.
- روایت عمار ساباطی «قال: سألته عن الغلام متی تجب الصلاة؟ قال: «اذا اتی علیه ثلاث عشرة سنة، فان احتلم قبل ذلک فقد وجبت علیه الصلاة و جری علیه القلم» در مورد پسر است که اگر روایت در مورد سن بلوغ باشد از بحث ما اجنبی است و اگر سن بلوغ 15 سال باشد تاکید بر استحباب است و مانند دسته اول از روایات ذمه صبی را اشاره میکند و ربطی به وظیفه پدر ندارد.
- شیخ طوسی «تجب» در روایت اول را حمل بر تأدیب پدر میکند یعنی واجب است بر پدر که فرزند را تأدیب کند و با توجه به این حمل روایت مرتبط با وظیفه پدر میشود.
- برخی از فقها «تجب» میگویند به معنای مستحب مؤکد است که در این صورت به تربیت ارتباط پیدا نمیکند و فقط مشروعیت عبادت صبی را میسازد و برخی «تجب» را به معنای لغوی ثبوت گرفتهاند یعنی عبادت بر او ثابت است و این صورت نیز مشروعیت میآورد که لازمهی آن نیز استحباب است.
- تا اینجا دسته اول روایات بررسی شد که ظاهر آنها مخاطب آن خود صبی بود و ارتباط آن با وظیفهمندی پدر نسبت به تربیت عبادی فرزند دچار چالش بود.
- دسته دیگر از روایات در باب صلاة و بعضاً صیام را هم شامل میشود که امر مستقیم به صبی است نسبت به نماز و ابهام ندارند و صراحت در مانحن فیه دارد.
- روایت اول «إنّا نأمرُ صِبيانَنا بِالصَّلاةِ إذا كانوا بَني خَمسِ سِنينَ ...» است که با توجه به صدر روایت ما باید فرزندانمان را مثل امام از باب تأسی در پنج سالگی امر به نماز کنیم ولی ادامه روایت «فَمُروا صِبيانَكُم بِالصّلاةِ إذا كانوا بَني سَبعِ سِنينَ ...» این را نمیگوید و پدر وظیفه دارد فرزند را امر به صلاة کند.
- روایت دوم روایت فضیل بن یسار است که حضرت میفرماید «کان علی بن الحسین(ع) یأمر الصبیان یجمعون بین المغرب والعشاء ویقول هو خیرٌ من أن یناموا عنها». در این روایت مشروعیت نماز صبی مسلم فرض شده است و حضرت فرزندان خود را امر میکرد و لذا پدر نیز باید فرزندش را امر کند و از «کان یأمر» سیره دائمی استفاده میشود و فعل معصوم برای ما حجت است و ما باید تأسی کنیم و این روایت مشروعیت را میرساند ولی وجوب از آن استفاده نمیشود.
- روایت سوم «قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلصِّبْيَانِ إِذَا صَفُّوا فِي اَلصَّلاَةِ اَلْمَكْتُوبَةِ قَالَ لاَ تُؤَخِّرُوهُمْ عَنِ اَلصَّلاَةِ اَلْمَكْتُوبَةِ وَ فَرِّقُوا بَيْنَهُمْ» است که امام (ع) میفرماید در نماز جماعت بچهها بین خودتان جا دهید که این روایت نیز مشروعیت عبادت صبی را میرساند و رتبطی به وظیفهمندی پدر ندارد.
- روایت چهارم «سَأَلتُ أبا عَبدِ اللّه ِ عليه السلام: في كَم يُؤخَذُ الصَّبِيُ بِالصَّلاةِ؟ فَقالَ: فيما بَينَ سَبعِ سِنينَ و سِتِّ سِنينَ. قُلْتُ: في كَم يُؤخَذُ بِالصِّيامِ؟ فَقالَ: فيما بَينَ خَمسَ عَشرَةَ أو أربَعَ عَشرَةَ، وإن صامَ قَبلَ ذلِكَ فَدَعهُ، فَقَد صامَ ابني فُلانٌ قَبلَ ذلِكَ و تَرَكتُهُ» است و با توجه «یوخذ» استفاده میشود که مخاطب ولی است.
در سیزدهمین جلسه از مباحث درس خارج فقه تربیت که توسط استاد معظم آیت الله مقیمی حاجی تدریس میشود به ادامه بررسی وظیفه الزامی پدر نسبت به تربیت عبادی فرزند با استناد به روایات پرداخته شد که لازم است جهت بهرهمندی از تفصیل مطالب مذکور صوت جلسه این درس را استماع فرمایید.