- از جمله روایاتی که در بحث وظیفه پدر در تربیت اخلاقی و آداب اجتماعی هست روایت مذکور در رساله حقوق («وَ أَمَّا حَقّ وَلَدِکَ ... ») است که دلالت بر این دارد که پدر بر تربیت اخلاقی فرزند مسئول است و در صورت کوتاهی عقاب میشود و از دو تعبیر «مَسْئُول» و «مُعَاقَب» الزام و وجوب و از تعبیر «حُسْنِ الْأَدَبِ» تربیت اجتماعی استفاده میشود.
- روایت دیگری که بر تربیت اخلاقی و اجتماعی دلالت دارد روایت منقول از امام صادق (ع) در کتاب شریف تحف العقول است که در این روایت تعبیر «مبالغه در تأدیب» است یعنی ادب را به حد بلوغ و کمال برساند و این مبالغه در تادیب در عرف محاوره به آداب اجتماعی و فضائل اخلاقی انصراف دارد.
- روایت دیگری که در درالمنثور آمده است که امیرالمؤمنین علی (ع) میفرماید: «... وادّبوهم...» که امر بر ادب کردن است و در معنای عرفی و معنای عام تربیت بر آداب اجتماعی و فضائل اخلاقی حمل میشود.
- در روایت دیگری امام صادق (ع) میفرماید: «لایزال العبد المؤمن یورث اهل بیته العلم و الادب الصالح حتی یدخلهم الجنة ...»، که عبد مؤمن برای اهل بیتش علم و ادب صالح به ارث میگذارد و آنها را بهشتی میکند. و کیفیت استدلال به این صورت است که وقتی اینجا میگوید به ارث میگذارد، اهل بیت باید آن را بپذیرند. که گفته میشود این روایت هم نهایتاً دال بر مطلوبیت است و دلالت بر وظیفهمندی پدر ندارد و لزوم و وجوب را نمیرساند.
- دعای امام سجاد (ع) که میفرماید: «اللهم اعنّی علی تربیتهم و تأدیبهم و برّهم» دلالت دارد که در اینجا حداقل یک استحباب و مطلوبیتی مؤکّدی دارد که حضرت از خداوند استمداد میکنند.
- و روایات دیگری نیز وجود دارد که حداکثر دال بر مطلوبیت است و دلالت بر وظیفهمندی پدر ندارد.
- برخی از روایات مذکور دلالت بر وجوب و لزوم تربیت پدر نسبت به فرزند داشت و برخی دیگر دال بر مطلوبیت بود.
در هفتمین جلسه از مباحث درس خارج فقه تربیت که توسط استاد معظم آیت الله مقیمی حاجی تدریس میشود به چگونگی دلالت برخی روایات بر تربیت اخلاقی و آداب اجتماعی پرداخته شد که لازم است جهت بهرهمندی از تفصیل مطالب مذکور صوت جلسه این درس را استماع فرمایید.