موضوع بحث، مسئله «إعادة التأمین» در فقه است که به بیمه مجدد توسط شرکت‌های بیمه بزرگتر اشاره دارد. این مسئله از دیرباز وجود داشته و به عنوان یکی از مسائل شرعی مورد توجه فقها است. در این جلسه، نظرات مرحوم شیخ حسین حلی، مرحوم سید عبدالعلی سبزواری و آیت الله سبحانی در مورد "إعادة التأمین" بررسی شده است.شیخ حسین حلی به توزیع خطر و تقسیم خسارات اشاره می‌کند و این نوع بیمه را مشروع می‌داند. سید عبدالعلی سبزواری نیز به جواز تأمین مجدد تأکید دارد. آیت الله سبحانی نیز بر تعریف دقیق‌تر و توضیح جامع‌تر این مفهوم تأکید می‌کند و به اشتباهات متداول در تعریف این بیمه اشاره دارد.در نهایت بیان شده است که "إعادة التأمین" یک قرارداد مستقل است و مشمول عموم ادله وفای به عقد می‌شود. تفاوت "إعادة التأمین" و "بیمه مضاعف" نیز بررسی شده و نتیجه‌گیری می‌شود که "إعادة التأمین" یک قرارداد مستقل و مشروع است.

بیمه بنیادی.png

فقه عقود مستحدثه

فقه بیمه 26

در این بحث، شبهات مختلفی در مورد بیمه و به‌ویژه &nbsp;بیمه عمر بررسی می‌شود:<ul><li>غرر در بیمه: برخی اعتقاد دارند که بیمه به دلیل مجهول بودن وقوع حادثه و میزان خسارت، معامله‌ای غرری و باطل است. اما پاسخ داده شده که عوضین در عقد بیمه مشخص هستند و از این جهت غرری وجود ندارد.</li><li>اکل مال به باطل: برخی معتقدند که دریافت پول از بیمه‌گذار بدون وقوع حادثه، اکل مال به باطل است. اما توضیح داده شده که بیمه‌گذار در ازای پول، اطمینان خاطر دریافت می‌کند که خود یک عوض محسوب می‌شود.</li><li>&nbsp;قماری بودن بیمه: این شبهه بیان می‌کند که بیمه به دلیل احتمال سود و ضرر شبیه به قمار است. اما پاسخ داده شده که بسیاری از معاملات نیز شامل احتمال سود و ضرر هستند و این به معنای قمار بودن نیست.</li><li>معلق بودن عقد بیمه: برخی بیمه را به دلیل تعلیق پرداخت خسارت به وقوع حادثه باطل می‌دانند. اما توضیح داده شده که تعلیق در اثر عقد است، نه خود عقد.</li><li>شبهه سفهی در بیمه عمر: برخی معتقدند که بیمه عمر عقدی سفهی است زیرا پول پرداخت شده به ورثه فرد می‌رسد نه به خود او. اما پاسخ داده شده که این برای بیمه‌گذار نیز فایده دارد و عقد سفهی نیست.</li><li>&nbsp;شبهه ربا در بیمه عمر: برخی اعتقاد دارند که بیمه عمر به دلیل تفاوت مبالغ پرداختی و دریافتی شامل ربا می‌شود. اما توضیح داده شده که ربا تنها در عقد قرض مطرح است و در بیمه که عقد قرض نیست، ربا وجود ندارد. &nbsp;اما در نهایت با استناد به روایات و آیات قرآن، توضیح داده شده که ربا محدود به قرض نیست و می‌تواند در عقود مستحدثه مانند بیمه نیز تحقق یابد.</li></ul>

فقه بیمه 25

بیمه_بنیادی.png

فقه-بیمه

فقه بیمه

شبهه ربا در بیمه&nbsp;یکی از مسائل مورد نزاع در قراردادهای بیمه، شبهه ربا است که امام خمینی در مساله نهم به آن پرداخته‌اند.<ul><li style="text-align:justify;">&nbsp;نظر مرحوم مام خمینی (ره): اگر بیمه‌کننده به پرداخت اضافه‌ای بر مبلغ بیمه ملتزم شود، اشکالی ندارد و این افزایش از ربای قرضی نیست چون پرداخت اقساط قرض نیست بلکه بیمه معامله مستقلی است.<ul><li style="text-align:justify;">توضیحات مساله نهم: امام خمینی توضیح می‌دهند که اضافه پرداخت شرکت بیمه به عنوان ترغیب بیمه‌گذاران است و اقساط به عنوان قرض داده نمی‌شود بلکه در مقابل پذیرش مسئولیت پرداخت می‌شود.</li></ul></li><li style="text-align:justify;">اشکالات اهل سنت: فقهای اهل سنت معتقدند که این اضافه از قبیل ربای قرضی است و مخالف شرع.<ul><li style="text-align:justify;">پاسخ امام خمینی: پولی که اداره بیمه می‌گیرد، وام نیست بلکه به ازای پذیرش مسئولیت از سوی بیمه‌گر دریافت می‌شود و شبهه ربا بوجود نمی‌آید.</li></ul></li><li style="text-align:justify;">&nbsp;لزوم تفکیک دو حالت:&nbsp;</li></ul>&nbsp; - حالت اول: اضافه پرداخت به عنوان ترغیب مشکلی ندارد.&nbsp; - حالت دوم: اگر پرداخت اضافه به عنوان قرض باشد، ربای قرضی می‌شود و حرام است.نتیجه‌گیری: با توجه به دو حالت، آنچه در عمل اتفاق می‌افتد حالت دوم است که شبهه ربا مسلماً وجود دارد.نظر مختار: با توجه به بیان امام خمینی، بیمه عقد مستقلی است و شبهه ربا را دفع می‌کند زیرا مبلغ به عنوان قرض پرداخت نمی‌شود بلکه در مقابل پذیرش مسئولیت است.تأیید قرارداد: در پایان تأکید می‌شود که بیمه به عنوان یک عقد مستقل، با شرط اضافه، جایز و نافذ است.

فقه بیمه 24

ادامه بحث از بیمه مختلط<ul><li>امام خمینی دو عنوان اصلی را برای این نوع بیمه مشخص کرده‌اند: شرکت عقدی با شروط سائغه و قرارداد مضاربه‌ای.<ul><li>شرکت عقدی: شرکت عقدی به عنوان توافق دو طرف برای ایجاد یک سرمایه مشترک جهت تجارت و تقسیم سود بر اساس سرمایه تعریف شده است. سرمایه از مستأمن (بیمه‌گذار) و تجارت توسط مؤمن (بیمه‌گر) انجام می‌شود.</li><li>&nbsp;مضاربه در ضمن عقد تأمین: در این نوع بیمه، شرکت بیمه به تعهدات خود برای تأمین مستأمن عمل می‌کند و در عین حال سودی از اقساط بیمه به مستأمن پرداخت می‌کند.</li></ul></li><li>تفاوت‌ها و شباهت‌های این دو عنوان:&nbsp;<ul><li>هر دو نوع بیمه با سرمایه مستأمن تجارت می‌کنند. تفاوت در این است که شرکت عقدی یک قرارداد جدید غیر از عقد بیمه ایجاد می‌کند که مضاربه‌گونه عمل می‌کند، در حالی که در شرکت عقدی این عقد جایز است و در مضاربه لازم.&nbsp;</li><li>&nbsp;برخی فقها اجماع دارند که مال مضاربه باید نقدین (دینار و درهم) باشد. امام خمینی این اجماع را رد می‌کنند و معتقدند که نقود (پول) می‌تواند از غیر دینار و درهم نیز باشد.</li></ul></li></ul>&nbsp;نتیجه‌گیری: بیمه مختلط یک عقد مستقل بوده و با مضاربه متفاوت است. عنوان معاملی آن شراکت عقدیه است که تحت عقد بیمه قرار می‌گیرد.

اصول فقه

فقه بیمه 23

بیمه مختلطبیمه مختلط ترکیبی از بیمه‌های شرط فوت و شرط حیات است که بیمه‌گر تعهد دارد در قبال دریافت حق بیمه مشخص از بیمه‌گذار، در صورت فوت بیمه‌شده یا حیات وی در انتهای دوره بیمه‌نامه، سرمایه فوت یا اندوخته بیمه‌نامه را به ذی نفع پرداخت کند.&nbsp;<ul><li style="text-align:justify;">انواع بیمه‌های عمر مختلط:<ul><li style="text-align:justify;">بیمه عمر مختلط پس‌انداز</li><li style="text-align:justify;">بیمه عمر مستمری خانوادگی</li><li style="text-align:justify;">بیمه عمر سرمایه فرزندان</li><li style="text-align:justify;">بیمه عمر مختلط دو نفره</li><li style="text-align:justify;">بیمه عمر و سرمایه‌گذاری</li></ul></li><li style="text-align:justify;">مزایا و کاربردهای بیمه عمر و سرمایه‌گذاری: این نوع بیمه، علاوه بر ارائه سود، پوشش‌های بیمه‌ای مختلفی مانند بیمه فوت، بیمه نقص عضو، بیماری‌های خاص و ازکارافتادگی را برای فرد فراهم می‌آورد.</li><li style="text-align:justify;">اصل بیمه مختلط با اشتراک در سود: در این نوع بیمه، بیمه‌گر با استفاده از اقساط پرداختی مشترکین تجارت می‌کند و سود حاصل را بین خود و مشترکین تقسیم می‌کند. این کار باعث می‌شود که بیمه ارزان‌تر شود و در عین حال بیمه‌گذاران نیز از سود حاصل از تجارت اقساط بهره‌مند شوند.</li><li style="text-align:justify;">مشروعت فقهی بیمه مختلط: امام خمینی و آیت‌الله میرزا جواد تبریزی تأیید کرده‌اند که بیمه مختلط با اشتراک در سود و استفاده از اقساط در تجارت، به شرط رعایت قواعد شرعی مانند عدم اکل مال به باطل و عدم ربا، صحیح است.</li><li style="text-align:justify;">جریان مضاربه در بیمه مختلط: بیمه مختلط را می‌توان تحت عنوان مضاربه نیز مطرح کرد که در آن سرمایه از طرف بیمه‌گذاران و کار از طرف بیمه‌گر باشد. امام خمینی تأکید دارد که در مضاربه، پول می‌تواند نقود و اسکناس باشد و نیازی به ذهب و فضه نیست.</li><li style="text-align:justify;">اهمیت تأمین تجاری در بیمه مختلط: تأمین تجاری به دو نوع بسیط و مرکب تقسیم می‌شود که در نوع مرکب، اقساط پرداختی مشترکین برای تجارت استفاده می‌شود و بخشی از سود به مشترکین بازگردانده می‌شود.</li><li style="text-align:justify;">این نکات اساسی به طور خلاصه اصول و مبانی فقهی و کاربردی بیمه مختلط را تشریح می‌کنند.</li></ul>