پس از بیان مؤیدات و شواهدی دال بر لزوم نگاه به عواقب و نتایج حکم به افلاس در جلسات گذشته، از این جلسه استاد به بررسی اصل مسئله شده و می فرمایند که:مساله ما از باب تزاحم است نه تعارض. در باب تزاحم ملاک قوی اخذ می‎شود و کاری به سند نداریم لذا در مثال جریان حد بر سربازی که در زمین دشمن سرقت کرده است، گفته می‎شود:&nbsp;ممکن است دلیلی که می‌گوید حدود الهی را اجرا کنید صدها روایت قوی السند باشد و حدیثی که می‌گوید حد را در سرزمین دشمن جاری نکنید ضعیف السند باشد، اما حدیث دوم باید اخذ شود چون ملاک موجود در حکم دوم اشد و اقوی است.&nbsp;

large_تجارت عابدی.png

medium_تجارت عابدی.png

small_تجارت عابدی.png

thumbnail_تجارت عابدی.png

تجارت عابدی.png

فقه عقود مستحدثه

فقه-معاصر

شرح قانون تجارت

شرح قانون تجارت 7

طلبه سطح 3 مدرسه تخصصی فقه امام کاظم علیه السلام تحت اشراف آیت الله مکارم شیرازی، عضو مرکز امور نخبگان حوزه علمیه قم، مدرس، نویسنده کتب و مقالات متعدد، همکاری در امور پژوهشی پژوهشگاه های حوزوی و دفتر فقه معاصر تحت نظر استاد حسین اثنی عشری

در این جلسه نیز استاد به بررسی ادامه شواهد و مؤیدات دال بر لزوم عاقبت سنجی در حکم به افلاس، می پردازند. مواردی که در این جلسه به بررسی آنها پرداخته می شود، عبارتند از:<ol><li style="direction:rtl;text-align:justify;">روایات بحث تلقّی الرکبان.</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">حرمت احتکار: احتکار فی نفسه اشکال ندارد اما اگر موجب ضرر به مردم بشود، حرام است.</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">مورد حدیث لاضرر.</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">تطبیق لاضرر در مصادیق مختلف:</li></ol><ul><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">تقسیم زمین بزرگ کشاورزی که موجب افت کشاورزی می‎شود.</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">تقسیم زمین کوچکی که موجب فوت منفعت آن می‎شود مثل تقسیم زمین 50 متری میان 5 نفر.</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">حفر چاه در منزل مردم.</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">قطع درخت در صورتی که آسیب به محیط زیست است، حرام است.</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">مانع شدن برج‌ها و ساختمان‌های چندین طبقه از رسیدن آفتاب به همسایه.</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">مسجد در وسط زمین بزرگ ساخته شود تا مردم مجبور شوند برای رفتن به مسجد از صاحب زمین اجازه بگیرند.</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">اذن پدر برای دختر باکره. ایلاء به قصد اضرار به زن با اینکه قصد اضرار وجود ندارد. طلاق همسر و رجوع در روز آخر عده و طلاق دوباره و رجوع در روز آخر.</li></ul>&nbsp;

شرح قانون تجارت 6

در این جلسه نیز استاد به بیان ادامه شواهد و مؤیدات دال بر لزوم عاقبت سنجی در حکم به افلاس، می پردازند.<ol><li style="direction:rtl;text-align:justify;">کشته نشدن ساب النبی به خاطر اینکه قتل ساب النبی تبعاتی دارد</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">صلح امام حسن مجتبی با معاویه&nbsp;</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">«یَا أَیُّهَا الَذِینَ آمَنُواْ لاَ تَقُولُواْ رَاعِنَا وَقُولُواْ انظُرْنَا». یهود از کلمه راعنا استفاده نامشروع می‎کرد لذا از آن نهی شده است.</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">پیامبر ابوذر را از فرماندهی و سرپرستی مال یتیم نهی فرمودند با اینکه فرمانده دو نفر شدن ابتدائا مشکلی ندارد و جایز است</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">آیاتی که احکام تشریع شده در آنها به جهت عقوابی بوده است</li></ol><ul><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">«وَلَکُمْ فِی الْقِصَاصِ حَیَاةٌ یَاْ أُولِیْ الأَلْبَابِ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ».&nbsp;</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">«یَا أَیُّهَا النَّاسُ اعْبُدُواْ رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ وَالَّذِینَ مِن قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَقُونَ».</li></ul>تشریع قصاص و عبادت به جهت عاقبت آن‌ها است که موجب تقوا می‌شوند؛ یعنی خدا عاقبت را در نظر گرفته است و حکمی را تشریع فرموده است.همچنین در بحث بیع سلاح به دشمن گفته شده است که فروش سلاح به دشمن اشکالی ندارد اما اگر موجب تقویت دشمن علیه دین می‌شود جایز نیست. شبیه این مسئله در بحث اعانه بر اثم آمده است که اگر کسی یقین دارد که خریدار انگور، آن را به‌قصد شراب ساختن می‌خرد، نباید بفروشد.

شرح قانون تجارت 5

در این جلسه نیز استاد به ادامه بیان شواهد و مؤیدات لزوم عاقبت سنجی در حکم به افلاس می پردازند، مواردی که ایشان در این جلسه از آنها سخن گفته اند، عبارتند از:<ol><li style="direction:rtl;text-align:justify;">حدیثی از شیخ صدوق در کتاب عقاب الاعمال: این حدیث می‌فرماید امام جماعت نباید نماز را طول بدهد و باعث تنفر مأمومین شود. طول دادن نماز، مشروع است اما اگر موجب تنفر و زدگی مردم بشود، ممنوع و نامشروع است. سند این روایت خیلی مشکل دارد.</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">حدیثی از رسول خدا نقل شده است که می‌فرماید وقتی سه نفر یا بیشتر درجایی هستند، دو نفره نجوا نکنند چون شخص ثالث خیال می‌کند که درباره او حرف می‌زنند.</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">خداوند متعال نسبت به زنان پیامبر در قرآن کریم می‎فرماید: «یا نِساءَ اَلنَّبِیِّ لَسْتُنَّ کَأَحَدٍ مِنَ اَلنِّساءِ إِنِ اِتَّقَیْتُنَّ فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیَطْمَعَ اَلَذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ وَ قُلْنَ قَوْلاً مَعْرُوفاً».</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">خداوند متعال نسبت به زنان پیامبر در قرآن کریم می‎فرماید: «إِذا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتاعاً فَسْئَلُوهُنَّ مِنْ وَراءِ حِجابٍ ذلِکُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِکُمْ وَ قُلُوبِهِنَ»</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">«وَ لا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ ما یُخْفِینَ مِنْ زِینَتِهِنَّ وَ تُوبُوا إِلَی اَللّهِ جَمِیعاً أَیُّهَا اَلْمُؤْمِنُونَ لَعَلَکُمْ تُفْلِحُونَ». پا به زمین زدن یا دست تکان دادن ایرادی ندارد اما چون صدای جواهرات درمی‌آید موجب به گناه افتادن می‌شود ممنوع است.</li></ol>

شرح قانون تجارت 4

در این جلسه استاد به بررسی شواهد و مؤیدات لزوم عاقبت سنجی در حکم به افلاس می پردازند، همچنین ایشان فرموده اند که اگر چه هر یک از مؤیدات به تنهایی دارای اشکال هستند اما مجموع آنها من حیث المجموع دلالت دارند بر اینکه در هر کاری (اعم از شرعی و غیر شرعی) باید عاقبت سنجی کرد. این مؤیدات عبارتند از:<ol><li style="direction:rtl;text-align:justify;">«وَلَا تَجْهَرْ بِصَلَاتِکَ وَلَا تُخَافِتْ بِهَا وَابْتَغِ بَیْنَ ذَلِکَ سَبِیلًا». اصل بلند خواندن نماز جایز است اما اگر این فعل جایز منتهی به اهانت کردن دشمن به قرآن شود، جایز نیست.</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">«وَلَا تَعْزِمُوا عُقْدَةَ النِّکَاحِ حَتّی یَبْلُغَ الْکِتَابُ أَجَلَه». چون عقده خواندن در عده منجر به وطی می‎شود، فرموده‌اند: عقد هم نخوانید.</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">«وَلَا تَقرَبَا هَذِهِ ٱلشَّجَرَةَ فَتَکُونَا مِنَ ٱلظَّلِمِینَ». شبیه آیه قبل است.</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">«إِنَّکَ إِنْ تَذَرْهُمْ یُضِلُّوا عِبَادَکَ وَلَا یَلِدُوا إِلَّا فَاجِرًا کَفَّارًا».</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">«قالَ أَحَدُهُما إِنِی أَرانِی أَعْصِرُ خَمراً». خداوند اعصر عنبا را اعصر خمرا فرموده است؛ چون عنب منتهی به خمر می‎شود.</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">«وَ سْئَلْهُمْ عَنِ اَلْقَرْیَةِ اَلَّتِی کانَتْ حاضِرَةَ اَلْبَحْرِ إِذْ یَعْدُونَ فِی اَلسَّبْتِ إِذْ تَأْتِیهِمْ حِیتانُهُمْ یَوْمَ سَبْتِهِمْ شُرَعاً وَ یَوْمَ لا یَسْبِتُونَ لا تَأْتِیهِمْ کَذلِکَ نَبْلُوهُمْ بِما کانُوا یَفْسُقُونَ». این آیه در مورد ماهیگیری در روز شنبه است. تور انداختن در روز شنبه چون متنهی به صید ماهی در روز یکشنبه می‎شود، مورد مذمت خداوند می‎باشد.</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">این روایت را شیعه و نقل کرده‌اند که رسول خدا فرمود: «لَا تُسَافِرِ الْمَرْأَةُ ثَلَاثاً إِلَا وَ مَعَهَا ذُو مَحْرَم». بدون محرم مسافرت رفتن زن، اولاً و بالذات حرام نیست اما معمولاً چون زن بدون محرم است شاید موجب حرام بشود.</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">حدیثی از عایشه&nbsp;</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">حدیثی از مغیرة بن شعبة</li></ol>

شرح قانون تجارت 3

در این جلسه استاد به بررسی ادله لزوم عاقبت سنجی در حکم به افلاس، می پردازند، این ادله عبارتند از:<ul><li style="direction:rtl;text-align:justify;">دلیل اوّل: احادیث جریان حد سرقت و مطلق حد در سرزمین دشمن. از حد به تعزیر تعدی می‎شود. در حدیثی سرزمین دشمن آمده است لذا وجود جنگ موضوعیت ندارد. از این سه حدیث متوجه می‎شویم که اجرای حدود الهی واجب است اما اگر موجب مفسده‌ای بشود نباید جاری بشود.</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">دلیل دوم: خداوند در آیه 108 سوره انعام می‎فرمایند: اگر سب خدای مشرکین موجب سب خدای شما شود، نباید سب کنید.</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">دلیل سوم حدیثی است که سیوطی در الفیه نقل کرده است&nbsp;«لو لا قومک حدیثوا عهد بالإسلام لهدمت الکعبة و جعلت لها بابین».</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">دلیل چهارم داستان حضرت خضر و موسی است: سوراخ کردن کشتی دیگری حرام است اما عاقبت این کار حرام این است که مال مردم حفظ بشود و این حلال است.</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">دلیل پنجم حدیثی از ابن عباس است.</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">دلیل ششم حدیثی از سعد بن عبیده است.</li></ul>

فقه-عقود-مستحدثه

شرح قانون تجارت 2

موضوع بحث، بررسی فقهی قانون تجارت است. این قانون به خاطر مشکل تطبیق با شرع سالها است که معطل مانده است. سال گذشته به بحث تصفیه شرکت‌ها رسیدیم و امسال نیز همین بحث ادامه می‌یابد. ورشکستگی یک شرکت و یا یک بانک تبعات زیادی دارد لذا قضات هنگام حکم کردن باید عاقبت آنرا بسنجند و ممکن است با در نظر گرفتن عواقب ورشکستگی، شرکت یا بانک به عنوان ورشکسته اعلام نشود. مثال‌های زیادی وجود دارد که عاقبت حکم تاثیر در اعلام حکم دارد مثل اینکه مسلمانان برای جنگ به سرزمین دشمن داخل شدند و یکی از سربازها مرتکب خلافی شد مثلا سرقت کرد آیا باید بر او حد جاری کرد؟ جریان حد ممکن است موجب پناهندگی سرباز شود. نسبت به این مثال احادیثی وجود دارد.استاد در این جلسه به بررسی موارد فوق و مواردی دیگر که مرتبط با همین بحث است، پرداخته اند.

شرح قانون تجارت 1

در این جلسه نیز استاد به بررسی کلمات محقق خوئی در تزبیق عقد سکنی بر مسئله سرقفلی پرداخته اند.بر تطبیق عقد سکنی بر عقد بیمه، چندین اشکال وارد شده است، یکی از این اشکالات این است که وجود حق ضمان برای مستأجر در این عقد، طبق این مبنا دارای توجیه شرعی نمی باشد. در حالی که در سرقفلی موجود چنین اتفاقی رخ می دهد. بنابراین توجیه محقق خوئی این چنین موارد را نمی تواند حل نماید.در ادامه جلسه بحث در اشکالی دیگر واقع شده است. این اشکال این است که طبق عقد سکنی باید به موت مالک، حق سکنی متنفی می شود اما در سرقفلی موجود این عقد دائمی است و به موت مالک متنفی نمی شود، بلکه باقی می ماند و حتی با موت طرف مقابل نیز، این حق به طرف مقابل منتقل می شود. البته استاد در این جلسه با تمسک به روایات مختلف، سعی در بر طرف کردن این اشکال داشته اند.

large_قفلی شهیدی.png

medium_قفلی شهیدی.png

small_قفلی شهیدی.png

thumbnail_قفلی شهیدی.png

قفلی شهیدی.png

سرقفلی

سرقفلی 6

در جلسات گذشته به بیان و بررسی راه حل هایی که برای تصحیح سرقفلی اراده شده بود پرداخته شد، در این جلسه نیز استاد به بررسی راه حل محقق خوئی برای تصحیح سرقفلی می پردازند.محقق خوئی سعی در تصحیح سرقفلی داشته اند با تمسک به ادله عقد سکنی و تطبیق آن بر سر قفلی.علاوه بر اینکه این توجیهات، سرقفلی موجود در بازار را تصحیح نمی کند، باید گفته شود که این عمده اشکالی که بر راه حل محقق خوئی وارد شده است، منفسخ شدن عقد سکنی به واسطه موت مالک است، در حالی که در سرقفلی به واسطه موت، چیزی منفسخ نشده و تمام آثار سرقفلی بعد از مرگ مالک نیز ثابت خواهد بود.برای بررسی دقیقتر این اشکال استاد به بیان چند روایت پرداخته و از لحاظ سندی و دلالی آنها را مورد بحث قرار داده اند.

سرقفلی 5

در این جلسه استاد ابتدا اجمالا به بیان توجیهات و راه حل های مطرح شده برای تصحیح حق سرقفلی پرداخته اند، این توجیهات عبارتند از:<ol><li style="text-align:justify;">فروش حق ایجار به مستأجر توسط مالک</li><li style="text-align:justify;">اعطاء وکالت به مستأجر توسط مالک در اجاره دادن مال</li><li style="text-align:justify;">اعطاء حق الإنتفاء به مستأجر توسط مالک</li><li style="text-align:justify;">اجاره دادن دوباره ملک به مستأجر یا کسی که مستأجر به آن راضی است، توسط مالک به نحو شرط فعل</li><li style="text-align:justify;">إذن مالک در انتفاء مال توسط مستأجر و هر کس که او بدان راضی است بعد از مدت اجاره به نحو شرط نتیجه</li><li style="text-align:justify;">مستقل بودن عقد سرقفلی و انطباق عمومات صحت عقود و معاملات بر آن</li></ol>از میان توجیهات مذکور پنج مورد در کلمات اعلام مطرح گردیده است و مورد ششم را استاد مطرح فرموده اند، که البته بعدا به بسط مطلب پیرامون بررسی این توجیه خواهند پرداخت.در ادامه این جلسه نیز استاد به بررسی بیشتر توجیه پنجم یعنی إذن به نحو شرط نتیجه، و توجیه سوم یعنی اعطاء حق انتفاء که با توجه به تطبیق عقد سکنی، مطرح شده است، پرداخته اند.