- کیفیات نفسانیه به دو قسم کلی تقسیم میشود یکی علم و یکی غیر از علم؛ این حالت غیرعلمی است که بر علم استوار است و به طورکلی در فلسفه باید این را به عنوان قاعده کلی توجه کرد. به احتمال بسیار قوی، کیفیات نفسانیه غیر از علم اینها غالباً بر اساس یک علم پیدا میشود یعنی یک تحول دانشی رخ میدهد تا یک کیف نفسانی غیرعلمی حاصل بشود، خوشی و ناخوشی و افسردگی و پژمردگی همه غالباً بر پایه علمی استوار است.
- در کلمات فلاسفه و عرفا آمده است که لذات و آلام مراتب دارد، لذت حسی و وهمی و خیالی و عقلی زیرا قوای انسان متعدد و متفاوت است و از این جهت به اقسامی تقسیم میشود.
- لذت و ألم به نحوی با کمال و خیر یا مصلحت هم ارتباط دارد زیرا در تعریف لذت این بود «نیل بما هو مدرک کمال و خیر»؛ لذت وقتی حاصل میشود که این شخص عاقل و فهمنده و درک کننده به آن که عنده خیر و کمال برسد. لذا در درون مفهوم لذت عنصر خیر و کمال وجود دارد.
- یک نقضی که وجود دارد این است که میگوید وجدان ما کشف سر و راز دیگران را در حال طبیعی یک امر قبیح عقلایی میداند ولی اگر کشف سرّ موجب یک التذاذی برای شخص باشد و در حالیکه آن شخصی هم که راز او فاش میشود اصلاً اطلاعی پیدا نمیکند که ناراحت بشود و یک راز کسی را فاش میکند در حالیکه به او ضرری هم نمیزند؛ مطلع هم نمیشود که ناراحت بشود، این خوب است یا بد؟
- این نظریه مطلق التذاذ را مبنای حسن و قبح قرار نداده است اگر مطلق التذاذ بود نقض وارد بود و صد نقض دیگر هم میشد.
در بیست و دومین جلسه از مباحث درس خارج فقه روابط اجتماعی، استاد معظم آیت الله اعرافی به بیان نقضهایی که به نظریه ششم وارد است میپردازند که لازم است جهت بهرهمندی از تفصیل مطالب مذکور صوت جلسه این درس را استماع فرمایید.