در این درس، استاد علم الهدی به تحولات مفهومی عدالت در طول زمان می‌پردازد.

یکی از نکات مهم در بحث قاعده عدالت، رعایت آن در تطبیق احکام شرعی بر مصادیق جدید می باشد، به این معنا که اگر در زمان‌های مختلف مصادیق جدیدی برای عدالت پدید آید، حکم شرعی می‌تواند بر این مصادیق جدید تطبیق یابد. به عنوان مثال، اگر در گذشته کمک به فقرا به صورت‌های خاصی صورت می‌گرفت، امروز ممکن است به شکل بیمه‌های اجتماعی و حمایت‌های جدید انجام شود، ولی اصل حکم تغییر نمی‌کند.

 نکته‌ای که مهم است، تحول در مفهوم احکام است، نه صرفاً در مصادیق. برای مثال، مفهوم برده‌داری در گذشته به گونه‌ای پذیرفته شده بود که امروز به هیچ وجه با عدالت اجتماعی سازگار نیست. این تغییرات مفهومی باعث شده که برخی از احکام گذشته که به نظر عادلانه می‌آمدند، امروزه به دلیل تغییر در درک عدالت، ناعادلانه تلقی شوند.

در گذشته، مسائلی مانند برده‌داری در جوامع پذیرفته شده بودند و به نظر ناعادلانه نمی‌رسیدند. اما امروز، با تغییر در مفاهیم عدالت، این مسائل به عنوان ظلم و مغایر با عدالت در نظر گرفته می‌شوند. به عنوان مثال، نظام برده‌داری که در گذشته مورد پذیرش بود، امروز به دلیل تغییر در مفهوم عدالت، به شدت غیرقابل قبول است.

 استاد علم الهدی همچنین به تحولات در زمینه‌هایی مانند ازدواج و تعدد زوجات اشاره می‌کند. تغییر در درک عدالت باعث شده است که برخی از احکام قدیمی در حال حاضر به دلیل عدم انطباق با عدالت اجتماعی، تغییر کنند.

 استاد در پایان نتیجه‌گیری می‌کنند که در عصر حاضر، سیستم‌های گذشته‌ای که با عدالت امروز سازگار نیستند، باید کنار گذاشته شوند. عدالت باید به‌طور مداوم با تحولات و تغییرات در جامعه و مفاهیم همراه باشد تا مطمئن شویم که اصول اسلامی همچنان با عدالت اجتماعی تطابق دارند.

این درس به طور کلی به بررسی تطورات مفهوم عدالت و تأثیر آن بر احکام فقهی و اصولی می‌پردازد و  بر نیاز به بازنگری در برخی از احکام گذشته را با توجه به تغییرات اجتماعی و مفهومی تأکید می‌کند.