21 مهر 1403
قاعده عدالت 25
استاد: سید محمد صادق علم الهدی
1402.08.15
معرفی پادکست
|
دیدگاه کاربران
در این درس، استاد علم الهدی درباره قاعده عدالت در فقه و اصول به بررسی اعتبار اخبار و احادیث از دیدگاه قاعده عدالت میپردازد. استاد ابتدا تأکید میکند که هر خبری که با عدالت شرعی مخالف باشد، فاقد اعتبار است. به عبارت دیگر، اگر مفاد یک حدیث در تضاد با اصول و مقاصد عالیه شریعت، از جمله عدالت باشد، آن حدیث اعتبار ندارد.
سپس، استاد به مسئله اجرای قاعده عدالت در شبهات حکمیه و موضوعیه پرداخته و بیان میکند که قاعده عدالت نه تنها در شبهات موضوعیه، بلکه در شبهات حکمیه نیز قابل اعمال است. در این رابطه، ایشان توضیح میدهند که چگونه قاعده عدالت میتواند به محدود کردن یا تخصیص عمومات و اطلاقات ادله شرعی منجر شود، به طوری که عدالت شرعی حفظ شود.
مثالی از این قاعده در مورد مجازات محارب ذکر میشود. به طور خاص، آیه 33 سوره مائده که مجازاتهای مختلفی برای محارب تعیین کرده است، مورد بحث قرار میگیرد. استاد توضیح میدهند که بر اساس قاعده عدالت، قاضی نمیتواند به طور مطلق و بدون در نظر گرفتن سطح محاربه، هر کدام از این مجازاتها را اعمال کند. بلکه باید مجازات متناسب با سطح و شدت جرم باشد تا عدالت برقرار شود.
در ادامه، مثالهایی از آیات و احادیثی که ممکن است اطلاق یا عموم آنها با عدالت در تعارض باشد، ارائه میشود. به عنوان مثال، در آیه 45 سوره مائده که به مجازات قصاص اشاره دارد، اگر اجرای قصاص منجر به ظلم یا ناعدالتی شود، باید از اطلاق آن آیه صرفنظر کرد.
به طور کلی، استاد علم الهدی تأکید دارند که قاعده عدالت میتواند بر تمامی ادله شرعی اثر بگذارد و در مواردی که این ادله با عدالت شرعی در تضاد باشند، باید آنها را محدود یا تخصیص داد تا عدالت حفظ شود.