بحث ما در فقه السیاسه به مسئله لزوم ولایت و حاکمیت در اسلام رسید. اکنون در مورد شئون ولایت و حاکمیت مطالبی ارائه می‌شود.

نکته قابل توجه این است که سیره عقلائیه در هر جامعه ای می تواند حکم فرما است تا هرج و مرج پیش نیاید.

می توان اقسام متعددی را برای ولایت ذکر کرد:

ولایت طاعت:
از واجبات عقلی بوده و عقل حکم می‌کند که بنده باید در برابر معبود مطیع باشد و فرمان مستقیم و غیر مستقیم معبود بر مقتضای اطاعت تکوینی آن را اطاعت کند. این نوع ولایت از طرفی ایجاب کننده ولایت تشریعی نیز می‌باشد.

در آیه ۵۹ نساء به انوع ولایت پرداخته شده است. در «اطیعوا الله....» اطاعت اوامر مستقیم خداوند است و در «اطیعوا الرسول...» در موارد خاصی علاوه بر اطاعت ازخدا،  باید از فرامین رسول نیز اطاعت نمود.

البته “اولو الامر” امر مستقلی ندارند ولی مشرعیت ائمه در طول آمریت خدا و مشرعیت پیامبر (ص) است.

عموما در واجب کفایی مسئله ولایت مطرح نیست، اما باید دقت شود که در مورد «ولایت در اجراء» والی باید فرد خاصی باشد.

ولایت تشریعی:
در موضوعات خاصی که مطرح می‌شود ایجاب میکند که والی حکم جهاد یا صلح را صادر کند.

در آیات ۵۵ تا ۶۱ انفال به این موضوعات اشاره شده است و خصوصا به بحث جهاد پرداخته شده و گونه‌ای از ولایت تشریعی در موضوع خاص را نیز بیان نموده است.