- در کتب کلامی و اصول برای حسن قبح معانی متعددی ذکر نمودهاند برخی برای آن سه معنا و برخی چهار معنا و برخی دیگر آن معانی را به شش و یا هفت معنا برساندهاند که آن معانی را از باب مقدمه مباحث بنیادی و نظری در باب حسن و قبح عدل و ظلم بر میشماریم.
- در فلسفه، حسن و قبح را چگونه معنا میکنند؟ آیا در فقه روابط اجتماعی این معنا محل بحث است؟ در مکاتب فکری دیگر کدام معنا مراد است؟
- آیا با توجه به اینکه ملائمت یا منافرت با طبع، یکی از ملاکات صدق حسن و قبح است آیا میتوان گفت که همان معنای محل بحث است که از از دیرباز تا به امروز محل منازعه بین اشاعره و معتزله و دیگر متفکران بوده است؟
- مصلحت و مفسده ناظر به فرد و اشخاص به طور استغراقی که گفته شده است یکی از معنای دیگر حسن و قبح است آیا میتواند محل بحث و نزاع باشد؟
- در معنای حسن و قبح اینکه فعل و رفتار اختیاری به گونهای باشد که شایستگی ستایش یا نکوهش و به عبارتی دیگر استحقاق مدح و ذم را داشته باشد میتوان از آن به عنوان کانون بحث و نقطه مرکزی نزاع و اختلاف از آن یاد نمود؟ و اینکه آیا افعال در ذات خود استحقاق مدح و یا ذم را دارند یا خیر؟ نظر مکاتب فکری در این باره چگونه است؟
- با توجه به تقسیم مفاهیم در فلسفه به اعتباری و واقعی، آیا حسن و قبح معقول ثانی منطقی است و یا از معقولات ماهوی و معقولات اولی؟ و اگر کسی بگوید معقولات اولی است آیا باید بگوید عرضی است؟ و یا اینکه حسن و قبح مفهوم قراردادی و اعتباری و به جعل جاعل و وضع واضع وابسته است و یا اینکه از معقولات فلسفیه است؟
استاد معظم آیت الله اعرافی در چهارمین جلسه از مباحث درس خارج فقه روابط اجتماعی در بحث عدل و ظلم در سال تحصیلی 1403 ـ 1402 به بیان نکاتی مقدماتی مشتمل بر معانی مختلف حسن و قبح در مکاتب فکری و همچنین به بحثی فلسفی پیرامون حسن و قبح میپردازند که برای روشن شدن تفصیل مطالب مذکور لازم است فایل صوتی جلسه چهارم استاد معظم کاملاً شنیده شود.