در درس امروز استاد عباسی خراسانی، مسائل مستحدثه به ویژه در مورد بورس و ارتباط آن با خطابات شرعی و قضایای حقیقیه و خارجی مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا با حدیثی از حضرت موسی علیه‌السلام آغاز شد که در آن خداوند فرمودند: مبغوض‌ترین مخلوق کسی است که به قضا و قدر الهی شک کند. این حدیث بر اهمیت اعتقاد به قضا و قدر و کاهش اعتراضات نسبت به خداوند تأکید دارد و همچنین به لزوم عمل بر طبق استخاره اشاره می‌کند.&nbsp;در ادامه، بحث درباره جایگاه مسائل مستحدثه و لزوم زمان‌شناسی و مکان‌شناسی فقیه مورد توجه قرار گرفت. فقیه باید بتواند نسبت میان موضوعات جدید و احکام دینی را شناسایی کند و به استخراج و استنباط مسائل مستحدثه بپردازد. یکی از مسائل کلیدی در این زمینه، تقسیم‌بندی قضایا به لحاظ وجود خارجی یا ذهنی بود. قضایای دینی باید به نحوی باشند که موضوع آنها وجود خارجی داشته باشد.استاد همچنین به قضایای فقهی اشاره کرد و پرسش کرد که آیا این قضایا به نحو خارجی هستند یا حقیقی. در این راستا، مبنای درس بر این است که قضایای فقهی را به‌عنوان حقیقیه در نظر بگیریم، زیرا این باعث می‌شود که در استنباط مسائل مستحدثه آزادی عمل بیشتری داشته باشیم.&nbsp;در بحث نمونه‌ها، استاد به اطلاق «المؤمنون عند شروطهم» و «أوفوا بالعقود» اشاره کرد و بررسی کرد که آیا این خطابات مربوط به عقود موجود در عصر معصومین است یا نه. بر اساس نظر استاد، این خطابات اعم از شرایط موجود و غیر موجود هستند.&nbsp;ایشان در ادامه به اقسام مسائل مستحدثه پرداختند و بیان کردند که این مسائل می‌توانند دارای موضوعات جدید یا اوصاف و قیود جدید باشند و مثال‌هایی از معاملات بورس و انواع مختلف عقود و تأثیرات آنها در زمان‌های مختلف بیان شد.استاد همچنین به این نکته پرداختند که اختلاف مبنای قضایای حقیقیه یا خارجیه در استنباط فقیه چه تأثیری دارد و اینکه تمسک به اطلاقات در معاملات جدید چگونه قابل استفاده است. بر اساس مبنای قضایای حقیقه، تمسک به عمومات می‌تواند در استنباط مسائل مستحدثه مورد استفاده قرار گیرد.&nbsp;در نهایت، استاد به تأثیر عناوین فقهی بر معاملات جدید پرداختند و دو مبنای تمثیلی و تخصیصی را بررسی کردند و نتیجه‌گیری کردند که عناوین فقهی باید به عنوان تمثیلی در نظر گرفته شوند تا بتواند به طور گسترده‌تری در زمان‌های مختلف و در مسائل جدید مورد استفاده قرار گیرد.

large_مسائل بورسی عباسی.png

medium_مسائل بورسی عباسی.png

small_مسائل بورسی عباسی.png

thumbnail_مسائل بورسی عباسی.png

مسائل بورسی عباسی.png

فقه بورس

فقه-بورس

احکام-بورس

فقه مسائل بورسی

فقه مسائل بورسی 5

طلبه سطح 3 مدرسه تخصصی فقه امام کاظم علیه السلام تحت اشراف آیت الله مکارم شیرازی، عضو مرکز امور نخبگان حوزه علمیه قم، مدرس، نویسنده کتب و مقالات متعدد، همکاری در امور پژوهشی پژوهشگاه های حوزوی و دفتر فقه معاصر تحت نظر استاد حسین اثنی عشری

استاد عباسی خراسانی در این جلسه به بررسی سیره امام رضا (علیه‌السلام) در برنامه‌ریزی و اهمیت آن در زندگی روزمره پرداختند. ایشان با نقل حدیثی از امام رضا (ع) که نشان‌دهنده برنامه‌ریزی دقیق آن حضرت است، بر لزوم نوشتن بسم‌الله در آغاز هر برنامه تأکید کردند. همچنین، نگارش عبارت «إن‌شاءالله» در پایان برنامه‌ها به معنای واگذاری کارها به مشیت الهی و دعوت به تقوای عملی مورد توجه حضرت رضا (علیه السلام) می‌باشد.&nbsp;استاد به سیره علمای بزرگ مانند صاحب جواهر و علامه طباطبایی اشاره کردند که این بزرگان نیز به برنامه‌ریزی دقیق اهمیت می‌دادند و بر این نکته تأکید کردند که نظم و تقوا دو عامل موفقیت هستند.&nbsp;در ادامه، به مسائل مستحدثه و تغییرات زمان و مکان در فقه پرداخته شد. استاد بیان کردند که تغییر و تحول زمان موجب بروز مسائل جدید می‌شود و باید احکام شرعی را با توجه به این تغییرات استخراج کنیم. ایشان بر اهمیت شناخت زمان و مکان برای فقیه تأکید کردند و توضیح دادند که حکم الهی واحد است، اما موضوعات متعددی وجود دارد که باید به آنها توجه شود.&nbsp;در بحث اجتهاد، استاد به تفاوت‌های موجود بین روش‌های اجتهادی امامیه و عامه اشاره کردند و خاطرنشان ساختند که اجتهاد در امامیه بر مبنای دلایل و ادله قطعی است. همچنین، بر نقش زمان و مکان در اجتهاد تأکید کرده و مثال‌هایی از تغییرات مالیت و شرایط خرید و فروش آب و یخ ارائه کردند تا تغییر موضوعات و احکام را تبیین کنند.ایشان در ادامه به بررسی اقسام تغییر در موضوعات و چگونگی تأثیر آن بر احکام شرعی پرداختند. تغییرات می‌تواند شامل تغییر ماهیت، تغییر مکان، تغییر حالت یا تغییر اعتبار باشد. این موارد همگی تأثیراتی بر حکم شرعی دارند و فقیه باید نسبت به آنها آگاهی داشته باشد.در پایان، استاد به توجه ائمه معصومین (ع) به تغییرات زمان و مکان اشاره کردند و روایاتی را نقل کردند که نشان‌دهنده این توجه است. به‌طور کلی، درس امروز بر اهمیت برنامه‌ریزی، شناخت زمان و مکان و تأثیر آن بر مسائل فقهی تأکید داشت.

فقه مسائل بورسی 4

جلسه با یک حدیث اخلاقی از امام سجاد علیه‌السلام آغاز می‌شود که ابوحمزه ثمالی از ایشان نقل کرده است. حضرت به چند نکته اساسی در رفتار و اخلاق فردی اشاره می‌کنند: انسان تا زمانی که از درون خود واعظی داشته باشد، در خیر و صلاح باقی خواهد ماند. همت بر محاسبه نفس و خودنگری، فرد را از لغزش‌ها حفظ می‌کند. داشتن خوف (ترس از خدا) و حزن (اندوه) به عنوان لایه‌های ظاهری و باطنی، باعث نجات انسان در آخرت خواهد شد. حضرت می‌فرمایند که فرزند آدم، تو به سراغ مرگ می‌روی و در قیامت به محضر خداوند متعال می‌ایستی و باید برای پاسخگویی آماده باشی. به برکت امام سجاد علیه‌السلام، باید از این آموزه‌ها استفاده کرده و برای مسئولیت‌ها و سؤالات خود در قیامت آماده شویم.در جلسه گذشته به این نتیجه رسیدیم که مسائل مستحدثه، مسائل نوپایی هستند که یا موضوع آن‌ها در زمان صدور آیات و روایات مشخص نشده یا اگر مشخص بوده، اکنون تغییر کرده است. یکی از این مسائل مستحدثه، بورس و اوراق بهادار است که حوزه‌های علمیه باید به آن پاسخ دهند.در بحث اجتهاد، استاد به بررسی روش‌های اجتهادی از منظر شیعه و اهل سنت پرداخته و چگونگی استنباط مسائل مستحدثه را مورد بحث قرار دادند و فقه شیعه را فقهی پویا و پیشرفته دانستند. در این زمینه دو روش اجتهادی را بررسی کردند: روش امامیه و روش اهل عامه.استاد در مقایسه روش اجتهادی امامیه و اهل سنت، اصول استنباط فقه امامیه را که غیر از آیات و اجماع شامل عقل و منابع اربعه است، معرفی کردند. استاد توضیح دادند که یکی از تفاوت‌های اساسی، گستردگی سنت است؛ فقه امامیه دارای سنتی بیش از 250 سال است که به شکل قابل توجهی بر استنباط احکام تأثیرگذار است. در حالی که اهل سنت بیشتر به سنت نبوی محدود می‌شوند.همچنین، تفاوت دیگر این است که اهل سنت دلایل ظنی را معتبر می‌دانند، در حالی که فقه شیعه به دنبال احکام شرعی به صورت قطعی است. ما معتقدیم که هیچ واقعه‌ای خالی از حکم شرعی نیست و هنر فقیه است که این احکام را از منابع استنباط کند.مبنای اجتهاد در امامیه تخطئه است؛ یعنی فقیه ممکن است به واقع برسد یا نرسد، ولی در هر حال اجر دارد. در حالی که اهل سنت این روش را ندارند و مجتهد را قانون‌گذار می‌دانند. ما در اجتهاد خود تلاش فقیه برای رسیدن به احکام را مد نظر داریم.روش‌های اجتهادی اهل سنت متفاوت است. آنان قیاس و استحسان را به عنوان دلایل معتبر می‌شناسند، در حالی که ما این‌ها را قبول نداریم. فتوای مجتهد در اهل سنت به منزله حکم خداوند تلقی می‌شود، اما ما مجتهد را کاشف حکم خداوند می‌دانیم.در بحث نقش زمان و مکان در احکام، اهل سنت بر این باورند که فتوای هر فقیه در هر زمان و مکانی حکم خداوند است، در حالی که ما این را نمی‌پذیریم. زمان و مکان باید در اجتهاد تأثیرگذار باشد، اما نباید باعث تغییر احکام الهی شود. امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «العالم بزمانه لا تهجم علیه اللوابس». بنابراین، فقیه باید زمان‌شناس و مکان‌شناس باشد و بتواند موضوعات جدید را شناسایی کند.در نهایت، استاد تأکید کردند که تغییر موضوعات نباید منجر به تغییر احکام شود و مجتهد باید در مقام استنباط و اجتهاد زحمت بکشد تا به واقع برسد. امیدواریم که خداوند ما را در این مسیر یاری کند و از خطاهای ما بگذرد.

فقه مسائل بورسی 3

استاد عباسی خراسانی در درس مسائل مستحدثه و بورس، ابتدا با ذکر حدیثی از پیامبر اکرم&nbsp;صلی‌الله‌علیه‌و‌آله که مودت اهل بیت را لازمه ایمان دانسته‌اند، بحث اخلاقی را مطرح کردند. در این حدیث، به تفاوت میان محبت و مودت اشاره شده است؛ مودت به معنای دوستی عملی و نهایی است که همراه با معرفت است. همچنین تأکید شد که معرفت به اهل بیت شرط قبولی اعمال است و مودت به معرفت و شخصیت‌سازی منجر می‌شود.در ادامه، تعریف مسائل مستحدثه ارائه شد. مسائل مستحدثه به موضوعات جدیدی اطلاق می‌شود که یا در گذشته وجود نداشته‌اند یا اگر بوده‌اند، به شکل امروزی مطرح نبوده‌اند. استاد بیان کردند که دین اسلام جهانی و جاودانی است و بر اساس آیات قرآن، احکام اسلام جهانی و غیرقابل تغییرند. اما موضوعات جدید ممکن است نیاز به بررسی و استنباط داشته باشند. به همین دلیل، اجتهاد در مسائل جدید ضروری است.استاد سپس به نمونه‌هایی از مسائل مستحدثه پرداختند.&nbsp;در نهایت، استاد تأکید کردند که فقه اسلامی توانایی پاسخ‌گویی به این مسائل جدید را دارد و با استفاده از روش‌های اجتهادی می‌توان مسائل مستحدثه را بررسی و حکم آن‌ها را استنباط کرد.

فقه مسائل بورسی 2

در اولین جلسه سال تحصیلی جدید که همزمان با ایام عزای سیدالشهداء (ع) برگزار شد، استاد هادی عباسی خراسانی با ذکر حدیثی از رسول اکرم (ص) بحث را آغاز کردند. در این حدیث آمده است که هرکس می‌خواهد به محبوب‌ترین اهل زمین و آسمان نظر کند، باید به امام حسین (ع) بنگرد. استاد با تأکید بر این حدیث به نکته‌ای عمیق اشاره کردند: "نظر" در اینجا به معنای نگاه علمی و سیر و سلوکی است، نه صرفاً دیدن. رابطه بین محبت و نظر، به‌عنوان یکی از ابعاد این حدیث، به این معناست که محبت، انسان را به عمق علم و عمل هدایت می‌کند. اگر محبت حقیقی به امام حسین (ع) در دل باشد، این محبت، فرد را به بصیرت و صاحب‌نظری می‌رساند و بی‌محبتی، بی‌بصیرتی به دنبال خواهد داشت. دین، چیزی جز محبت نیست، و صاحبان محبت صاحبان نظر نیز هستند.استاد سپس به توضیح ارتباط بین اهل ارض (زمین) و اهل سماء (آسمان) پرداختند و اشاره کردند که زمین نماد افتادگان و آسمان نماد بلندمرتبه‌ها است. حرکت امام حسین (ع) از زمین آغاز شد اما هرگز در زمین متوقف نشد و به بلندمرتبه‌ترین مقام‌ها رسید. ایشان بیان کردند که مصائب و بلایای کربلا، انسان را به سمت بلندمرتبگی می‌برد و در بلای کربلا است که انسان می‌تواند علو یابد توسل به امام حسین (ع) و بهره‌گیری از سیره او، راهی برای تقرب به خدا و همچنین برای تفقه در دین است.در ادامه، استاد عباسی خراسانی وارد بحث "مسائل بورس" به‌عنوان یکی از مسائل مستحدثه شدند.ایشان ابتدا پیش‌نیازهای بحث در مورد بورس را مطرح کردند و توضیح دادند که باید برخی مسائل فقهی مرتبط با بورس تبیین شود. استاد بیان کردند که فقه در طول تاریخ همواره در پاسخ‌گویی به نیازهای جامعه علمی و عملی پیشتاز بوده است و این مسائل مستحدثه نیز باید در حوزه‌های علمیه مورد بحث قرار گیرند. مسائل فقهی را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد که این دسته‌بندی‌ها شامل انس انسان با خالق، با دیگر انسان‌ها، با خودش، با طبیعت و با حاکمیت و ولایت استاستاد با ارائه ساختار فقهی، توضیح دادند که اولین ارتباط انسان، ارتباط با خالق است که منجر به پدید آمدن عبادات می‌شود، از قبیل نماز، روزه، زکات و حج. دومین رابطه، رابطه انسان با دیگر انسان‌ها است که مباحث معاملات، عقود، و ایقاعات را شامل می‌شود، مانند تجارت، نکاح، و ارث سومین رابطه، انس انسان با خودش است که شامل مسائل اخلاقی و شخصی می‌شود. چهارمین رابطه،&nbsp;رابطه انسان با طبیعت است که مباحثی همچون حیازت، صید و ذباحه را شامل می‌شود. پنجمین رابطه نیز ارتباط انسان با حاکمیت و ولایت است که شامل مباحثی مانند قضاوت، حدود، دیات و امر به معروف و نهی از منکر می‌شود.در مورد بورس، استاد توضیح دادند که این موضوع در بخش معاملات و مسائل مستحدثه قرار می‌گیرد. بورس به‌عنوان یکی از مسائل جدید و مهم در دنیای امروز، نیاز به بررسی فقهی دقیق دارد. استاد تأکید کردند که مسائل مستحدثه به موضوعاتی گفته می‌شود که در گذشته وجود نداشته‌اند یا شرایط جدیدی پیدا کرده‌اند و حکم شرعی واضحی برای آن‌ها وجود ندارد. موضوعات مانند فضای مجازی، کارت‌های اعتباری، بورس، و لقاح مصنوعی از جمله مسائلی هستند که فقه باید برای آن‌ها پاسخگو باشد.استاد عباسی خراسانی بیان کردند که هنر فقاهت در این است که فقیه بتواند با تکیه بر منابع شرعی و اصول فقهی، برای این مسائل جدید راه‌حلی پیدا کند. در اینجا، فقیه باید با تحقیق و استنباط از منابع، احکام مناسب را استخراج کند. ایشان تأکید کردند که مسائل جدید، نیازمند درک عمیق و استدلال‌های فقهی هستند و حکم شرعی باید بر اساس تغییر موضوعات استخراج شود، در حالی که احکام الهی ثابت و غیرقابل تغییر هستند. استاد به این نکته اشاره کردند که در مسائلی مانند بورس، احکام کلی فقه وجود دارد و باید فروعات از آن استخراج شوند، اما نیازی به ایجاد فقه مضاف جدید مانند "فقه بورس" نیست.این جلسه با ذکر مباحث مختلف در مورد ساختار فقهی و جایگاه بورس در آن به پایان رسید و استاد تاکید کردند که هر مسئله جدیدی که پیش می‌آید، باید با دقت فقهی بررسی شود و درک درستی از احکام و موضوعات مربوط به آن به دست آید.