large_تربیت مقیمی.png

medium_تربیت مقیمی.png

small_تربیت مقیمی.png

thumbnail_تربیت مقیمی.png

تربیت مقیمی.png

فقه تعلیم و تربیت

فقه-تعلیم-و-تربیت

فقه تربیت

فقه تربیت 4

طلبه سطح 3 مدرسه تخصصی فقه امام کاظم علیه السلام تحت اشراف آیت الله مکارم شیرازی، عضو مرکز امور نخبگان حوزه علمیه قم، مدرس، نویسنده کتب و مقالات متعدد، همکاری در امور پژوهشی پژوهشگاه های حوزوی و دفتر فقه معاصر تحت نظر استاد حسین اثنی عشری

<ul><li style="direction:rtl;text-align:justify;">در بحث تربیتی جسمی روایاتی در باب عام نفقه مطرح شد و روایتی دیگری که در اینجا مطرح است روایت&nbsp; ام معاویة است که شیخ طوسی در کتاب مبسوط می‌آورند و آن روایت این است که: فقالت: يا رسول الله إن أبا سفيان رجل شحيح، و إنه لا يعطيني و ولدي إلا ما آخذ منه سرا و هو لا يعلم، فهل على فيه شي‌ء؟ فقال «خذي ما يكفيك و ولدك بالمعروف». در این روایت این زن سؤال می‌کند که شوهر من خساست می‌کند و به مقدار کفایت ولد خرجی نمی‌دهد و من یواشکی می‌گیرم و او خبر ندارد، آیا حلال است؟ پیامبر (ص) فرمودند «به قدر معروف اخذ کن».</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">این روایت سندی درستی ندارد و بیشتر در کتب اهل سنت آمده است ولی با غمض عین از ضعف سند، دلالت آن روشن است که اخذ به معروف در صورتی مشروع و حلال است که انفاق بر پدر واجب باشد.</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">&nbsp;و روایات دیگری که در باب حضانت و ارضاع گذشت نیز بحث لزوم نفقه علی الزوج مطرح می‌شود.</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">دلیل دیگری که پس از آیات و روایات برای وجوب نفقه بر زوجه به آن تمسک کرده‌اند اجماع است و فقهای اهل سنت و امامیه بر آن اتفاق دارند و در کتاب شرایع آمده است که: «تجب النفقه علی الابوین و الاولاد اجماعاً» و در جواهر آمده است: «اجماعاً من المسلمین فضلاً عن المؤمنین« و همچنین سایر کتب فقهی.&nbsp;</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">ممکن است در اینجا اشکال شود که این اجماع چون مدرکی است نمی‌تواند دلیل مستقل باشد و لذا اعتباری ندارد که در پاسخ شاید بتوان گفت که صرف وجود مدرک اجماع را مدرکی نمی‌کند و چه بسا شاید مدرک باعث تحکیم و انعقاد اجماع شود.</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">دلیل دیگری که می‌توان تمسک کرد سیره عقلائیه و متشرعه است و در سیره عقلا در جمیع اعصار و امصار پدر را متکفل امر ولد می‌دانند و متشرعه هم از ناحیه متدین بودن به دین، خود را متکفل به یک سری وظایفی من جمله خرجی ولد می‌دانند و اگر این نسل به نسل به متدینین آینده رسید یعنی ریشه در زمان معصوم دارد ولی باید احراز شود که این عمل از حیث متشرعه بودن است و یا اینکه از حیث عقلا بودن است و این احراز، کار سختی است.</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">پس از اثبات وجوب نفقه بر اب آیا تربیت جسمی به ابعادش یعنی غذا، پوشاک، دوا و ... بر اب واجب است؟ و این بستگی به قلمرو نفقه دارد و در کتب فقهی مصادیق نفقه آمده است و در میزان و کیفیات نفقه عرف معیار است.</li></ul>در سومین جلسه از مباحث درس خارج فقه تربیت که توسط استاد معظم آیت الله مقیمی حاجی تدریس می‌شود به روایاتی دیگری دال بر وجوب نفقه و همچنین اجماع فقها و سیره عقلائیه و متشرعه استناد می‌نمایند که لازم است جهت بهره‌مندی از تفصیل مطالب مذکور صوت جلسه این درس را استماع فرمایید.&nbsp;&nbsp;

فقه تربیت 3

<ul><li style="direction:rtl;text-align:justify;">در جلسه قبل در مورد وجوب نفقه فرزند بر پدر به روایت جمیل بن دراج و همچنین به روایتی از کتاب&nbsp; تحف العقول استناد شد و پیرامون کتاب تحف العقول گفته شد که روایات این کتاب مرسله است و مرسله بودن سبب ضعف روایت است و نمی‌شود به آن عمل کرد.</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">سه تا راه حل برای عمل به روایت تحف العقول ارائه می‌شود: 1. اسناد جزمی، 2. اخبار خود شخص ثقه و 3. از راه موثوق الصدوری بودن.</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">&nbsp;اسناد جزمی به دو وجه دلالت بر اطمینان دارد: 1. عدم سازگاری با عدالت فرد (امام خمینی (ره)) و 2. در جایی که روایت محتمل الحس و الحدس (اجتهاد) است عقلا حمل بر حسّی می‌کنند و اعتماد می‌کنند و معتبر می‌دانند (مرحوم خویی (ره)) و اضافه بر آن با کمک مقدمه کتاب و دغدغه‌ای که مؤلف داشته‌اند می‌گوییم مرسله بودن روایات مشکلی ایجاد نمی‌کند.</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">&nbsp;وقتی رجالیون فردی را به اسم، توثیق می‌کنند امکان فحص و بررسی وجود دارد و در این صورت مشکلی ندارد ولی اگر بگوید از ثقه نقل می‌کنم و نامی هم از آن ثقه نبرد و مجهول ماند امکان فحص و بررسی وجود ندارد و لذا نمی‌توانیم بررسی کنیم که اماره معارض دارد یا نه! و چه بسا تعدادی از روایات تحف العقول را کشی و نجاشی تضعیف کرده باشند و معارض دارد و لذا لاحجة است و چون اسم نیاورد ما نمی‌دانیم کدام است و لذا هر جا مبتلی به معارض شد عمل نمی‌کنیم چون امکان فحص وجود ندارد چون ممکن است اماره بر خلاف داشته باشد.</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">&nbsp;2. عقلا در این گونه موارد عمل می‌کنند اگر چه این احتمال است که یکی از راویان اماره بر خلاف داشته باشد و عقلا، عمل را مبتنی بر نام بردن نمی‌کنند و متوقف بر فحص و یأس نمی‌دانند (مرحوم آیت الله فاضل لنکرانی (ره)).</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">3. راه حل دیگری برای اعتبار روایت، موثق الصدوری خود خبر است نه مخبر و عمل مشهور جابر ضعف سند است و با کمک علو مضمون روایت هم می‌توان وثوق به صدور روایت پیدا کرد.</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">آنچه مشکل است فقدان سند این کتاب از علامه مجلسی (ره) به قبل است و اگر دوران فترت آن حل نشود حل مشکل ارسال بی‌فایده است مگر اینکه از طریق موثوق الصدوری یعنی راه حل سوم مشکل فترت را حل نماییم.</li></ul>در دومین جلسه از مباحث درس خارج فقه تربیت که توسط استاد معظم آیت الله مقیمی حاجی تدریس می‌شود سه راه حل برای حل مشکل ارسال روایات کتاب تحف العقول ارائه می‌کنند که لازم است جهت بهره‌مندی از تفصیل مطالب مذکور صوت جلسه این درس را استماع فرمایید.&nbsp;

فقه تربیت 2

<ul><li style="direction:rtl;text-align:justify;">در بحث تربیت جسمی پرسیده شد که آیا نفقه فرزند بر پدر واجب است یا خیر؟&nbsp;</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">بر اساس دلالت روایت صحیحه جمیل بن درّاج مرد بر نفقه پدر و مادر، همسر (با توجه به سؤال ابن ابی عمیر از جمیل بن دراج) و فرزند مجبور می‌شود ولی این سؤال مطرح می‌شود که این اجبار آیا بیانگر حکم لزوم و وجوب است و یا اینکه به معنای لزوم و وجوب نیست و بیانگر اجبار حاکم علی العبد است؟ به عبارت دیگر آیا اجبار مرد بر پرداخت نفقه الزام شرعی است و یا اینکه الزام حکومتی است؟</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">و بنابر روایت تحف العقول از امام صادق (ع)، 24 نوع پرداخت از جیب مرد داریم که با توجه به عبارت «لمن تلزمه نفسه ...» مرد باید در حالت عسر و یسر به فرزند، والدین، همسر و مملوک خود نفقه دهد.&nbsp;</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">آنچه که محل دلالت روایت تحف العقول است یکی از کسانی که نفقه او بر پدر واجب است فرزند است و ابهامی در این باره وجود ندارد ولی آنچه که محل اشکال است بحث سندی تحف العقول است و تحف العقول چند سالی در دسترس نبوده است و در اینکه این کتاب حاضر همان کتاب تحف العقول منسوب به ابن شعبه حرّانی است تردید وجود دارد و همچنین حذف اسانید، مشکل دیگر کتاب تحف العقول است و مؤلف در مقدمه ادعا کردند که روایات کتاب از ائمه معصومین (ع) نقل شده است و بحث دیگری مطرح شده که آیا اسناد جزمی مؤلف برای ما اطمینان می‌آورد یا خیر؟ که در اینجا فقها دو دسته شده‌اند مثل مرحوم شیخ بها از قدما و مرحوم امام خمینی (ره) از متأخرین قائل به حجیت اسناد جزمی شده‌اند زیرا اگر قائل به عدم حجیت اسناد جزمی شویم لازمه آن عدم وثاقت و عدالت ابن شعبه خواهد بود زیرا ایشان متهم می‌شود که اطمینان نداشت و کلام را به امام معصوم (ع) نسبت داد.</li></ul>در اولین جلسه از مباحث درس خارج فقه تربیت که توسط استاد معظم آیت الله مقیمی حاجی تدریس می‌شود در صدد پاسخ به این پرسش هستند که آیا نفقه فرزند بر پدر واجب است و دلیل آن چیست؟ که لازم است جهت بهره‌مندی از تفصیل مطالب مذکور صوت جلسه این درس را استماع فرمایید.&nbsp;