با بررسی احکام عقلی و رجوع به کتاب و سنت نتیجه می گیریم که حاکمیت در اسلام یک امر ضروری است. علاوه بر قرآن کریم، با مراجعه به فرمایشات حضرت علی علیه السلام ایشان نیز این ضرورت اجتماعی به خوبی روشن می شود. چرا که سیره ایشان بر جعل ولایات بوده است. مثلاً نامه بلندبالای مالک اشتر گویای همین مطلب است و مشخص می‌شود که ولایت او در طول ولایت خود امیرالمومنین علیه السلام است.آنجا که می‌فرماید، تو متوجه باش که تحت ولایت کسی هستی که خود او تحت ولایت الهی است. این موضوع هم جنبه حقوقی دارد و هم جنبه اخلاقی(اعم از اخلاق الهی و جتماعی).در خطبه‌های نهج‌البلاغه ملاحظه می‌کنیم که یا دلالت صریح در حاکمیت الهی و شرایط آن دارد یا دلالت التزامی در این مورد دارد(مثل مقابله با اشخاصی مثل طلحه و زبیر و...)خطبه سوم(خطبه شقیقه) و خطبه های ۳۴ و ۷۴ و ۱۶۴ و ۱۷۳ تبیین کننده حاکمیت الهی و سیاسی جامعه است.در همین راستا سیره نبی اکرم نیز بر این اساس بوده است و لحظه ای از حاکمیت جدا نبوده است چه در جنگ‌هایی که حضور نداشتند و شخص دیگری را منصوب می‌کرده‌اند چون هر جمعی یک فرمانده می‌خواهد.بیشتر روایات اصول کافی نیز در باب ولایت، جایگاه سیاسی ائمه علیهم السلام را بیان می‌کند. برای تحقق فهم دقیق این مطلب لازم است مقامات ظاهری و مقامات معنوی ائمه را باید بازشناسی کنیم تا مرتکب اشتباه نشویم.در بیشتر روایات از لفظ امام، حاکم، سلطان و... استفاده شده است که بخوبی گویای حاکمیت سیاسی ائمه است.آیت الله خویی نیز در منهاج الصالحین به این مورد (فقه سیاسی) اشاراتی دارند.

large_سیاسی تحریریpsd.png

medium_سیاسی تحریریpsd.png

small_سیاسی تحریریpsd.png

thumbnail_سیاسی تحریریpsd.png

سیاسی تحریریpsd.png

فقه سیاسی

فقه-سیاسی

سیاست

فقه سیاسی 6

طلبه سطح 3 مدرسه تخصصی فقه امام کاظم علیه السلام تحت اشراف آیت الله مکارم شیرازی، عضو مرکز امور نخبگان حوزه علمیه قم، مدرس، نویسنده کتب و مقالات متعدد، همکاری در امور پژوهشی پژوهشگاه های حوزوی و دفتر فقه معاصر تحت نظر استاد حسین اثنی عشری

عقل حکم می‌کند که در جزییات دین به قرآن و سنت توجه کنیم.&nbsp;ضرورت ثانوی تشکیل جامعه بصورت عقلایی قابل توجه و مهم است. این موضوع یک موضوع فطری و بدیهی است که عاقلان دانند و بس.مسایل اولیه و ثانویه فطری در این مبحث قابل پیگیری و توجه و عقلایی و بینشی است. به عنوان مثال رفع نیازهای اولیه انسان بطور فطری یک مسئله فطری ثانویه است چون انسان «مدنی بالطبع» است.آیه &nbsp;«النبی اولی ..‌ » ولایت پیامبر را در جنبه‌های اولیه و ثانویه بیان می‌کند. آیه «انما ولیی الله.. » ولایت تشریعی پیامبر اکرم (ص) را بیان می‌کند.آیه «اطیعو الله و اطیعو الرسول» نشان می‌دهد پیامبر نیز در طول مطاع بودن خداوند است و مردم بطور عقلانی نیز چنین باید باشند.اطاعت خدا مربوط دستورات اولیه خدا و پیامبر (ص) است. اطاعت از اولی الامر نیز واجب است چون در ردیف پیامبرند چون علم و عصمت دارند و بر اساس هوای نفس امر و فرمان نمی‌دهند.بر اساس نتیجه تفسیری و ظاهری این موضوع، دو دسته روایات داریم: الف) اولی الامر باید در حد نبی اکرم(ص) باشند. این دسته از روایات ما را بطور عام راهنمایی می‌کنند به عالمان دینی و بیان می‌کند که حاکمیت از امور همیشگی دین است.ب) مصداق این آیه فقط امیرالمومنین علیه السلام است. حضرت علی علیه السلام عده‌ای را برای حمایت نصب کردند. این دسته از روایات بیشتر از روایات قبلی مورد توجه است.با تدبر در آیه «تبلیغ» و «اکمال دین» نیز، حاکمیت بعد از پیامبر (ص) مشخص می‌شود. آیه تطهیر هم همین موضوع را مشخص می‌کند.

فقه سیاسی 5

ادله عقلیه و نقلیدر مورد حاکمیت اسلامی ضروری و ثابت است. اسلام و قرآن حاکمیت پیامبر را مهم می‌داند.&nbsp;مطالب نظری مقدم بر مسایل عملی است. در حقیقت مسایل عملی مبتنی بر مطالب نظری (بینشی و بدیهی) می‌باشد. و این ادعا، موضوعی قابل اثبات است.در قرآن کریم نیز این سیر مورد توجه قرار گرفته و گویای این است که مباحث عملی مبتنی بر مباحث نظری است. مانند ایمان به خدای یگانه و...گاهی قرآن از عنوان «حکم»استفاده می‌کند. هر جا بحث خالقیت هست بحث حاکمیت نیز هست که هم مالکیت را بیان می‌کند و هم حاکمیت را.حاکمیت و مالکیت در مباحث اعتباری بطور دقیق لحاظ نمی‌شود. از نظر عقلی اگر خالق تسلط بر مخلوق داشته باشد حاکم نیز است.گاهی قرآن از عنوان «ولی» استفاده می‌کند که هم ولایت تشریعی و تکوینی را با هم و توامان عنوان می‌کند.در مورد پیامبر قرآن کریم در مرحله اول در آیه ۱۳ شورا می‌فرماید، اصل حاکمیت اقامه دین است.بر اساس آیات قرآن، حاکمیت دینی به تبیین دین، جایگاه فرمان دادن (آمریت الهی بر مبنای علم) و...متقوم است.آیه ۵ سوره نساء به همین موضوع اشاره دارد.

فقه سیاسی 4

ادله عامه شرعی و ادله خاصه شرعی در لزوم حاکمیت در نظام دینی: مبنای حاکمیت دینی است که بر اساس آن حاکمان الهی باید دارنده یک سری ملاک‌های حقیقی الهی باشند. به عنوان مثال حق آمریت در شؤون زندگی از جمله، جنبه اعتباری است.قرآن کریم و روایات این ملاک‌های حقیقی در این مورد را برای پیامبر و امامان معصوم علیهم السلام بیان می‌کند.در روایتی امام صادق علیه السلام فرمودند: پیامبر باید محبت تام الهی را دارا باشد. یعنی خداوند پیامبرش را تادیب کرد بر محبت نسبت خودش. به عبارت دیگر پیامبر واسطه نزول فیض الهی است و کشش و ظرفیت خاصی دارد. در زیارت آل یاسین هم به این موضوع اشاره شده است. لا محب تاما له الا .... طبق آیات قرآن کریم، پیامبر دارای «خلق عظیم» است و همچنین دارای مقام وساطت و تفویض در نظام شریعت است. ایشان حق آمریت و مأموریت را توامان داراست.پیامبر «امین» دانسته شده در این زمینه که دارای جنبه اعتباری است و در هر حاکمیتی این خصیصه لازم و ضروری است و جنبه اعتباری و تضمینی باید وجود داشته باشد.در جای دیگر طبق آیات قرآن کریم، در برابر اولیاء باید تسلیم باشید. در روایتی دیگری چند مورد از امور تشریعی را بیان می‌کند. امام صادق علیه السلام در این مورد میفرمایند: در همه سیاستها هیچ تزلزلی وارد نیست. مثلاً نماز را دو رکعت فرض نمود و نقش پیامبر در این مورد نقش رساننده است نه شارع.

فقه سیاسی 3

فقه مضاف بر اصول بدیهی تکیه می‌کند. ضرورت فطری رفع نیازهای انسان ما را به اجتماع و رابطه و نظام اجتماعی رهنمون می‌شود.مبانی این مسئله بر این موضوع که این نظام اجتماعی چگونه شکل می‌گیرد تکیه دارد.مسائلی مثل «فقر به غنی مطلق»، «عقل»، ، «فطرت» و ... در نظریه فلسفه سیاسی مطرح و مورد نظر است که بر اساس این مبنا انسان یک حقیقت مجرد فقری دارد که نیازهای گوناگون دارد که به تشکیل جامعه رهنمون می‌شود.اساسا در اینجاست که انسان متوجه خالق یکتا و ایجاد کننده انسان و زندگی مادی و معنوی می‌گردد. درک عقلی برای درک جزئی لازم است ولی کافی نیست و لذا به وحی نیازمند است. این وحی است که نحوه اداره زندگی اجتماعی انسان وابسته به آن است.این روش، تعبدی نیست بلکه یک بحث عقلی است که از زبان امام منتشر می‌گردد. البته در فقه سیاسی باید این موضوع، اثبات گردد در حالیکه در فقه مطلق یک اصل ثابت و پذیرفته شده است.ادله نقلیه در اینکه حاکمیت داریم متعدد است. مثل ادله حاکمیت پیامبر و بعد از ایشان.&nbsp; اما سوال این است که آیا حاکمیت دینی مانند سایر احکام است و منحصر به زمان امام معصوم نیست؟به نظر می رسد که احکام دیگر ابدی است ولی احکام فقه سیاسی ابدی نیست و بعهده ولی فقیه می‌باشد.بدیهی است که احکام اجتماعی مانند قصاص، تعزیرات و... نیاز به حاکمی (مانند امام و ولی فقیه) دارد.این سوال مطرح است که آیا حیطه این حاکمیت چقدر است و حتماً باید این حاکم تشکیل حکومت دهد یا خیر؟ این شؤون اعتباری نبی و امام معصوم باید مشخص و معلوم گردد.البته بعضی از روایات مشخص کننده و تبیین کننده این موضوع است و شأن حقیقی و اعتباری امام را بازگو می‌کند.

فقه سیاسی 2

در سال تحصیلی 1403-1402 استاد محمدباقر تحریری به تدریس، فقه معاصر با عنوان فقه سیاست مشغول بودند. صوت این جلسات به تدریج بر روی این صفحه باگزاری می شود. همچنین در ذیل هر جلسه به توضیح مختصر مطالب مطرح شده در آن جلسه پرداخته شده، تا مخاطب با نگاهی تام و آگاهی نسبی به استماع دقیق نکات مطرح شده توسط اشتاد بپردازد.&nbsp;مطالب مطرح شده در این جلسه:بسم الله الرحمن الرحیم&nbsp; فقه السیاسة از جمله فقه های مضاف است که انشعابی از فقه مطلق است ولی روش بحث آن کاملا منطبق بر فقه مطلق نمی‌باشد.فقه نظام سیاسی: قوانین نحوه اداره جامعه (اعم از امور بدیهی و فطری جامعه و…) است که به عنوان اصل مسلم گرفته می‌شود.&nbsp; به عبارت دیگر نحوه اداره جامعه مبتنی بر این است که دیدگاه ما نسبت به انسان و مدیریت او چگونه است.نیازهای فطری انسان: هر فردی به تنهایی نمی‌تواند نیازهای خود را تامین کند و لذا به اعتبار وجود جامعه میتواند به این مهم نائل آید بشرطی که هرج و مرج بوجود نیاید. این مهم بر اساس ادله عقلی و اعتباری حاصل می‌شود. عقل حکم میکند که بر اساس قوانین خاصی (اعم از عقلی یا غیرعقلی و بطور خلاصه فقه سیاسی) انسان و جامعه اداره می‌شود.مسئله حاکمیت دینی یک موضوع فقهی - کلامی است.

فقه سیاسی 1

large_سیاسی فرحانی.png

medium_سیاسی فرحانی.png

small_سیاسی فرحانی.png

thumbnail_سیاسی فرحانی.png

سیاسی فرحانی.png

فقه نظام سیاسی

فقه نظام سیاسی 58

فقه نظام سیاسی 57

فقه نظام سیاسی 56

فقه نظام سیاسی 55

استاد امین اسد پور از اساتید سطح عالی حوزه علمیه قم بوده و به تدریس دروس فقه و اصول و همچنین دروس فلسفه اشتغال داشته و هر ساله طلاب به بهره گیری از دروس ایشان مشغول هستند.استاد اسد پور در کنار تدریس در مسائل مذکور به تدریس هرمنوتیک، انسان شناسی و اموری از این قبیل در مرکز تخصصی اسراء پرداخته اند.اکنون استاد اسد پور عضو شورای علمی طرح شهید صدر در بنیاد شیخ انصاری بوده و به داوری طرح های پژوهشی ارائه شده به این بنیاد می پردازند.از دیگر خصوصیات ایشان، تمایل فکری و بررسی تحلیلی آراء امام خمینی توسط ایشان می باشد.

استاد علیرضا اعرافی متولد سال 1338، از اساتید مطرح و از سال 1395 مدیر حوزه‌های علمیه می باشند. ایشان در سال 1398 با حکم رهبر معظم انقلاب، به عضویت شورای نگهبان در آمدند.استاد اعرافی علاوه بر مشاغل اجرائی، به تدریس خارج دروس حوزوی نیز اشتغال داشته و دروس فقه، اصول، تفسیر، فلسفه فقه و…. ایشان از دروس پر رونق حوزه علیمه قم می باشد.در رابطه با فقه معاصر نیز، ایشان در چند سال اخیر به بررسی مباحث فقه اجتماعی پرداخته اند. صوت و تقریر جلسات این درس، به علاوه ارائه کلیات مطالب ارائه شده در هر جلسه با هدف آشنائی بیشتر با محتوای هر درس، به تفکیک جلسات در همین صفحه ارائه شده است.

استاد مهدی شب زنده دار از اساتید مطرح حوزه علمیه قم بوده و به تدریس دروس خارج فقه و اصول اشتغال دارند.ایشان در فروردین ماه سال 1392 با حکم رهبر معظم انقلاب به عضویت در شورای نگهبان در آمدند، در ادامه نیز این حکم در سال 1401 توسط ایشان تمدید گردید.از اساتید مطرح ایشان باید به میرزا جواد تبریزی، مرتضی حائری یزدی و حسین وحید خراسانی اشاره کرد.پس از تدوین دو کتاب “الفائق فی الأصول” و “الشخص الإعتباری” توسط دفتر فقه معاصر حوزه های علمیه، استاد شب زنده دار علاوه بر تدریس عناوین مد نظر در دروس خارج خود، به تدریس خارج این دو کتاب نیز پرداختند؛ تمامی صوت جلسات و تقریرات این درس در همین صفحه بارگزاری شده است.&nbsp;&nbsp;

بسم الله الرحمن الرحيم<ul><li style="direction:rtl;text-align:justify;">مشخصات فردی: علی عندلیبی در سال 1334 (68 سال) متولد در شهر فامنین از استان همدان&nbsp;</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">تحصیلات حوزوی:&nbsp;در سال 1349 وارد حوزه علمیه قم شده و دوره سطح را در مدت پنج سال با استفاده از محضر اساتید معظم حضرات آقایان طالقانی، باکوئی، دوزدوزانی، علوی‌گرگانی، شهید حقانی، اعتمادی، ستوده، حرم‌پناهی، محمدی‌گیلانی، راستی‌کاشانی، طاهری‌خرم‌آبادی و... به پایان رسانده و از سال 1354 به مدت 17 سال از درس خارج فقه و اصول اساتید معزز حضرات آیات &nbsp;شیخ کاظم تبریزی، شیخ جواد تبریزی، شیخ مرتضی حائری، وحید خراسانی و مؤمن استفاده کرده و در سال 1372 همراه با اخذ مدرک سطح4 موفق به دریافت گواهی اجتهاد از طرف حضرات آیات جناب آقایان مؤمن و طاهری‌خرم‌آبادی شده است. ایشان در رشته فلسفه از محضر اساتید گرانمایه جناب آقایان محمدی‌گیلانی و جوادی‌آملی کتاب‌های شرح منظومه، اسفار و شفاء را آموزش دیده است.&nbsp;</li><li style="direction:rtl;">تدریس و پژوهش:</li></ul>تدریس سطح تا سال 1376 و پس از آن تدریس خارج فقه و اصول در موسسه بقیه الله (عج) و سایر مراکز فقهی و به صورت آزاد و عضو هیئت علمی جامعة المصطفی (ص). موضوعات تدریس و تحقیق&nbsp;فقهی ایشان عبارتند از:<ul><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">فقه بورس و&nbsp;بازار سرمایه</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">فقه&nbsp;شرکت‌های سهامی</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">مکاسب، بیع و ربا</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">شخص حقوقی</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">جامعه‌شناسی</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">تغییر جنسیت</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">ارث&nbsp;زوجه از عقار</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">ولایت فقیه</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">احکام مفقودالاثر</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">غنا و موسیقی</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">خمس</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">زکات</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">صلات</li><li style="direction:rtl;margin-right:80px;text-align:justify;">صوم و مسائل مستحدثه آن</li></ul>همکاری با دفتر همکاری حوزه و دانشگاه حدود 10 سال.همکاری با مدارج علمی مدیریت حوزه علمیه قم از سال 1372 به عنوان داور، راهنما، مشاور و عضویت در کمیته تخصصی فقه و اصول. و&nbsp;استاد راهنما و مشاور ده‌ها پایان‌نامه در موضوعات معاصر حوزه اقتصادی و مالی&nbsp;همکاری با مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام در تدوین کتب و مقالات برای مجمع فقه جده.&nbsp;تدوین کتاب رسمی اصول فقه شیعه برای ارسال به آن مجمع.عضویت در مجمع مشورتی فقهی شورای نگهبان.ممتحن اجتهاد نامزدهای عضویت در مجلس خبرگان رهبریعضو&nbsp;گروه اقتصادی موسسه موضوع‌شناسی احکام فقهی.تأسیس گروه فقهی با همکاری عده‌ای از اساتید برای تدوین کتاب جامع فقهی مشتمل بر آراء فقهاء و ادلّه آنها از متقدمین تا دوران معاصر.عضو کرسی علمی فقه و اصول هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی و نقد و مناظره.همکاری با گروه‌های علمی فقه‌پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.عضو&nbsp;شورای علمی دفتر فقه معاصر حوزه‌های علمیه از سال 1395.عضو هيات امناء موسسه عالی فقه و علوم اسلامی.&nbsp;<ul><li style="direction:rtl;text-align:justify;">تألیفات و آثار علمی: از ایشان آثار علمی متعددی به‌جای ماننده که برخی نیز چاپ شده از جمله:</li></ul>اصول: کتاب قواعد اصول الفقه علی مذهب الإمامیّة.فقه: کتاب الخمس حدود 10 جلد، فقه البورصة والأوراق المالية 4 جلد، کتاب الإعتکاف، رسالة فی تنجیس المتنجس، رسالة فی التحکیم فی القضاء، رسالة بطاقة الإئتمان، رسالة فی بیع الدین، رسالة فی عفو المجنی‌علیه، رسالة فی الصلاة خلف المقام حیث ما کان، رسالة فی غسل الإحرام.رجال: کتاب ابراهیم بن هاشم مشتمل بر قواعد عامه و توثیقات عامه رجالی.تاریخ: کتاب فاطمة بعد أبیها سلام‌الله علیهما وآلهما. &nbsp;جامعه‌شناسی: مقومات جامعه، قانونمندی جامعه، قوانین حاکم بر جامعه، جبر اجتماعی، تغییرات اجتماعی، تفکرات اجتماعی مسلمانان، تفکرات اجتماعی دوران باستان.&nbsp;همکاری در تالیف کتاب الفائق فی الاصولهمکاری در تالیف کتاب الشخص الاعتباری (ماهیت و احکام شخص حقوقی)&nbsp;

استاد محمد محمدی قائنی، از اساتید مطرح درس خارج حوزه علمیه قم بوده، و علاوه بر تدریس دروس مرسوم فقهی و اصولی سنتی با عناونی همچون "کتاب الدیات" و &nbsp;"کتاب القصاص" در فقه، و “نواهی” و “مفاهیم” در اصول، به تدریس درس خارج فقه معاصر نیز پرداخته اند.&nbsp;درس خارج فقه پزشکی استاد قائینی به یکی از دروس مهم فقه معاصر تبدیل شده است.&nbsp;از اساتید ایشام به مرحوم آیت الله خوئی و آیت الله تبریزی اشاره کرد.علاوه بر تدریس، استاد به تألیف کتاب نیز اشتغال داشته و کتبی متعدد از ایشان به انتشار رسیده است، یکی از این کتاب ها کتاب “المبسوط فی فقه المسائل المعاصر” است، که به بررسی فقهی چندی از مسائل معاصر پرداخته است.

استاد سید علی مدرسی طباطبائی، معروف به سید علی مدرسی یزدی در سال 1336 در یزد دیده به جهان گشود. و اکنون نماینده مردم فارس در مجلس خیرگان رهبری می باشد.از اساتید ایشان در دوره تحصیل و شرکت در دورس خارج می توان به شیخ مرتضی حائری، میرزا جواد تبریزی و آیت الله وحید خراسانی اشاره کرد.ایشان در سال های اخیر به تدریس دوری فقه معاصر برای تأمین نیاز جامعه پرداخته اند، و دروسی همچون فقه قانون گذاری و فقه اقتصاد را تدریس نموده اند.