در جلسات گذشته به بررسی وظیفه حکومت نسبت به تأمین معاش و زندگی فقراء پرداخته و ادله ای برای اثبات آن اقامه شد، همچنین به بررسی و نقد ادله ای که ظاهر آنها عدم وجود چنین وظیفه ای برای حکومت بود، پرداخته شد.در این جلسه استاد ابتدا به بررسی و نقد روایاتی در باب زکات که جواز اعطاء زکات به بخشی از فقراء را بیان می کنند می پردازند، چرا که این ادله نیز به نحوی با ثبوت وظیفه مذکور برای حکومت اسلامی نسبت به همه فقراء در تعارض می باشند.در ادامه جلسه نیز به بیان مطلبی مهم در ادامه لزوم تأمین معاش فقراء توسط حکومت اسلامی می پردازند، و آن هم لزوم پرداخت حقوق بازنشستگی توسط حکومت می باشد، استاد می فرمایند که این حق اختصاصی به مسلمانان ندارد، به این معنا که حکومت اسلامی وظیفه پرداخت حقوق بازنشستگی به افرادی که قبلا کار کرده اند و پس از گذر مدتی از کار افتاده شده اند را دارد، و این حکم عام بوده و اختصاص به مسلمانان ندارد و اساسا روایتی که این ادعا را اثبات می کنند درباره غیر مسلمانان است.همچنین در این جلسه به بحث از تأمین خسارت وارد شده به زندگی شهروندان توسط حکومت پراخته شده است.

large_نظام اقتصادی.png

medium_نظام اقتصادی.png

small_نظام اقتصادی.png

thumbnail_نظام اقتصادی.png

نظام اقتصادی.png

نظام اقتصادی اسلام

نظام-های-اقتصادی

مکاتب-اقتصادی

نظام اقتصادی اسلام 7

طلبه سطح 3 مدرسه تخصصی فقه امام کاظم علیه السلام تحت اشراف آیت الله مکارم شیرازی، عضو مرکز امور نخبگان حوزه علمیه قم، مدرس، نویسنده کتب و مقالات متعدد، همکاری در امور پژوهشی پژوهشگاه های حوزوی و دفتر فقه معاصر تحت نظر استاد حسین اثنی عشری

استاد در این جلسه در کنار بررسی مسائل مرتبط با مسئولیت پذیری هوش مصنوعی و بحث ضمان، به نکته ای اشاره کرده و آن هم این است که گفته شده اگر هوش مصنوعی توسعه پیدا کند، سبب دلسردی در یادگیری فقه و اصول و علومی از این قبیل می شود، زیرا که با نظر به ظاهر امر، هوش مصنوعی می‌تواند همه این مسائل را حل کرده و دیگر نیازی به یادگیری تخصصی این علوم در سالیان متمادی نخواهد بود.استاد در پاسخ به این پرسش فرموده اند که به نظر ما با پیشرفت هوش مصنوعی، اساسا دلگرمی و نشاط در تحصیل این علوم بیشتر خواهد شد، زیرا هوش مصنوعی باعث گرفتن اشتباهات در استدلالات فقهی و اصولی می شود و همین مسئله از طرفی باعث دقت در بیان استدلالات نیز خواهد شد. از طرف دیگر نیز سرعت و دقتی که در هوش مصنوعی وجود دارد نیز می تواند باعث تسریع در فهم و استدلالات گردد، که این هم در آخر موجب نشاط و توسعه علمی خواهد شد. از این رو به نظر می رسد که با توسعه هوش مصنوعی در حقیقت نشاط و دلگرمی بیشتری به محصلین این علوم تزریق شود، نه اینکه توسعه آن باعث دلسردی و کناره گیری از تحصیل گردد.

large_هوش مفیدی.png

medium_هوش مفیدی.png

small_هوش مفیدی.png

thumbnail_هوش مفیدی.png

هوش مفیدی.png

فقه هوش مصنوعی

هوش-مصنوعی

مسئولیت-پذیری-هوش-مصنوعی

حقوق-هوش-مصنوعی

اخلاق-هوش-مصنوعی

هوش مصنوعی

فقه هوش مصنوعی 4

در این جلسه نیز استاد به بررسی ضمان در هوش مصنوعی پرداخته اند و توضیحاتی در این رابطه اقامه نموده اند. اساس کلمات استاد در این جلسه در رابطه با مسئولیت پذیری و اهمیت تعیین مسئول در هوش مصنوعی می باشد، زیرا در این صورت است که می توان احکامی مانند ضمان را در رابطه با هوش مصنوعی تصویر نمود.در رابطه با ضمان هم توجه به این نکته ضروری است که بحث ضمان در این گونه عناوین مختص به هوش مصنوعی نیست و می شود از ضمان در امور مختلفی مانند ضمان صندلی، میز و دیگر موارد سخن به میان آورد، مثلا می شود بحث کرد که اگر میزی سکشت یا صندلی سکشت و موجب آسیبی گردید، در این حالت چه کسی ضامن است؟، همچنین می شود ضمان را به صورت طولی نیز تصویر نمود.

فقه هوش مصنوعی 3

در ادامه مطالب مطرح شده در جلسه گذشته در این جلسه نیز استاد به توضیح بحث مسئولیت پذیری هوش مصنوعی پرداخته اند.نکته ای که لازم است به آن توجه شود این است که در بحث های فقه مضاف مثل همین بحث از فقه هوش مصنوعی با موضوعات حقوقی درگیر بوده و به دنبال حل مسائلی مرتبط با این موضوعات هستیم. یکی از این مسائل، بحث از ضمان هوش مصنوعی می باشد.ابتدا استاد به این موضوع توجه کرده اند که موضوع فقه را معمولا افعال مکلفین بیان کرده اند، اما فعل مکلف بودن هوش مصنوعی روشن نیست، پس چه طور باید در رابطه با حکم فقهی آن بحث و گفتگو نمائیم؟در پاسخ باید گفته شود که اینکه هوش مصنوعی مکلف باشد، یا مکلف نباشد دخلی در این ندارد که از حکم فقهی آن مانند ضمان هوش مصنوعی سخن به میان آوریم، زیرا در فقه از بسیاری از موضوعات که با فعل مکلف ارتباط دارند نیز بحث و گفتگو می کنیم از این جهت می توان از حکم ضمان در رابطه هوش مصنوعی نیز سخن به میان آورد.مثلا یکی از مسائلی که در تحلیل حکم فقهی در رابطه با محل بحث می تواند مؤثر باشد، بحث از قصد داشتن یا قصد نداشتن ربات هاست، باید بحث کنیم که آیا طبق ادعای عده ای از محققین این ربات ها اساسا قصدی ندارند، یا اینکه قصدی اگر چه ضعیف در رابطه با آنها قابل تصویر است.

فقه هوش مصنوعی 2

در ادامه برگزاری دروس خارج فقه معاصر، در سال تحصیلی 1403-1402 به همت دفتر فقه معاصر حوزه های علیمه، درس خارج فقه هوش مصنوعی، توسط استاد معظم حسین مفیدی شروع شده و مورد استقبال فضلاء قرار گرفته است. اینک به معرفی صوت های کلاس جهت آشنایی اجمالی با مطالب مطرح شده در کلاس می پردازیم.در این جلسه استاد به بررسی مسئولیت پذیری هوش مصنوعی پرداخته و فرموده اند طبق قواعد فقهی، هر خلاف و فعلی که انجام می شود باید مستند آن روشن شود، تا به مقتضای آن اثرات مترتب بر آن فعل بر مستند آن جاری گردد. در مسئولیت پذیری هوش مصنوعی نیز باید این مسئله روشن شود که مسئول اعمالی که توسط هوش مصنوعی اتفاق می افتد چه کسی می باشد. در برنامه نویسی نیز همه چیز مشخص است، و بر اساس کدی که نوشته شده است، روشن می شود که فعل مستند به کجاست و از چه چیزی محقق شده است.مثلا اگر خودرویی خودران بود و باعث قتل شخصی شد، باید مشخص شود که چه کسی مسئول این قتل است، اساسا آیا قتل عمد اتفاق افتاده است یا قتل خطائی بوده و مواردی دیگر از این قبیل که باید بررسی شود. از این رو مسئولیت پذیری در هوش مصنوعی یکی از مسائل مهم است.

فقه هوش مصنوعی 1

پس از اینکه ادله دال بر لزوم تأمین مالی زندکی فقراء توسط حکومت اسلامی در جلسات گذشته بررسی و دلالت آنها بر مدعا مورد پذیرش قرار گرفت، استاد در این جلسه ابتدا نکته ای مطرح کرده و سپس به بیان پاسخ به شبهاتی که در این مورد وجود داشته و در صدد نفی چنین وظیفه ای از جانب حکومت نسبت به فقراء می باشند، می پردازند. بعضی از این شبهات صرفا بر اطلاق این حکم و وظیفه وارد بوده و آن را منحصر به حکومت معصومین علیهم السلام دانسته است، و برخی دیگر عمومی بوده و حجیت روایاتی که در صدد اثبات این وظیفه بودند را هدف گرفته اند به این تقریب که این روایات مورد اعراض اصحاب بوده و یا مبتلا به تعارض هستند. البته استاد در این جلسه به تمامی این شبهات پاسخ داده اند.اما نکته ای که در ابتدا جلسه بدان اشاره شد این است که ثبوت این وظیفه برای حاکم اسلامی از جهت حکم اولی است، بنابراین ممکن است در حالت تزاحم با احکام دیگر و بر اساس قواعد باب تزاحم، این حکم به مرحله اجراء نرسد، بنابراین آن چیز که تا کنون اثبات شده است صرفا لزوم تأمین مالی زندگی فقراء از ناحیه حکم اولی مسئله بوده است.

نظام اقتصادی اسلام 6

در این جلسه نیز مطالب به همان بحث سابق یعنی بحث در اندراج بیمه ذیل عقد ضمان منعطف است.&nbsp;یکی از سؤالات اساسی در این باره که در این جلسه به بررسی آن پرداخته شده است این است که آیا ثبوت دین در ذمه، شرط صحت عقد ضمان است؟ به عبارت دیگر، آیا ضمان ما لم یجب باطل است؟&nbsp;در ادامه جلیه ادامۀ متن کتاب جواهر الکلام قرائت گردیده و عبارت “بل لعلّ جمیعه من المال” مورد بررسی قرار گرفته است. و سؤالی به این مضمون که آیا می‌توان بین مبنای قبول ضمان در أعیان با مبنای شرطیّت ثبوت مال در ذمه در عقد ضمان جمع کرد، طرح گردیده است؟

large_بیمه تعظیمی فر.png

medium_بیمه تعظیمی فر.png

small_بیمه تعظیمی فر.png

thumbnail_بیمه تعظیمی فر.png

بیمه تعظیمی فر.png

فقه عقود مستحدثه

فقه-بیمه

فقه بیمه

فقه بیمه 8

پس از اینکه در جلسات گذشته به امکان سنجی تطابق عقد ضمان شرعی با عقد بیمه پرداخته شد، در این جلسه استاد به بررسی مانعی از شمولیّت عقد ضمان نسبت به عقد بیمه، که احتمالی بودنِ خسارت در بیمه است، یا به تعبیر فقهی، ثبوت دین در ضمان مال یا ذمه شرط است، پرداخته اند و آن را شرح و بسط داده اند.همچنین متن کتاب جواهر الکلام مرحوم نجفی (ج26، ص135) قرائت گردیده و عبارت “و ضابطه ما جاز عقد الرهن علیه” در کلام ایشان مورد بحث و گتفگو واقع می شود.

فقه بیمه 7

در این جلسه نیز در ادامه مطالب جلسات گذشته به بررسی کلمات و عبارات مرحوم شیخ حسین حلی پرداخته شد، یکی از مواردی که کلمات ایشان مطرح گردیده است، بررسی عقد ضمان و ارتباط آن با عقد بیمه است، برخی از مطالب مطرح شده در این باره عبارتند از:<ul><li style="direction:rtl;margin-right:40px;text-align:justify;">بررسی عقد ضمان وشمول ادلۀ آن نسبت به عقد بیمه که در ضمن دو مطلب توسعه پیدا می کند:</li></ul><ol><li style="direction:rtl;margin-right:120px;text-align:justify;">حقیقت ضمان در اصطلاح فقهاء ومقایسۀ مبنای مشهور فقهاء خاصه با فقهاء عامه در عقد ضمان.</li><li style="direction:rtl;margin-right:120px;text-align:justify;">أقسام ضمان که به نظر اولی دو قسم برای آن وجود دارد:&nbsp;</li></ol>ضمان با فعل خارجی، مثل ضمان با تصرّفات عدوانی، ضمان إتلاف و..&nbsp;ضمان با إنشاء؛ که خود، دو قسم دارد: &nbsp;گاهی ضمان دین شخصی توسط دیگری است که صحت این ضمان در نزد فقهاء مسلّم است. &nbsp;اما گاهی أعیان و نفوس مورد ضمانت قرار گرفته که صحت آن محل نزاع بین فقهاء است.

فقه بیمه 6

در ادامه قرائت متن مرحوم شیخ حسین حلی در این جلسه نیز ادامۀ متن مرحوم شیخ حسین حلی در بحوث فقهیّه (ص23) قرائت شد و مطالب ایشان در رابطه با عقد بیمه بیان گردید.شیخ حسین حلی قبل از بیان وجوه شرعیّت عقد بیمه، چند نکته را متذکر شده اند:<ol><li style="direction:rtl;text-align:justify;">بیمه عقد است، نه إیقاع.&nbsp;</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">جایگاه بیمه نامه در عقد بیمه (وعدم دخل آن در ترتّب آثار شرعی عقد)&nbsp;</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">تعریف عقد بیمه.&nbsp;</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">طریق استنباط حکم عقد بیمه به عنوان یک عقد مستحدث که سه مرحله است:&nbsp;</li></ol><ul><li style="direction:rtl;text-align:justify;">بررسی مصداقیّت عقد بیمه برای یکی از عقود معهود در شرع&nbsp;</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">بررسی شمول عمومات ادلۀ عقود نسبت به عقد بیمه</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">رجوع به أصول عملیه</li></ul>بعد از این مطالب، استاد به ذکر عقود شرعی مماثل با عقد بیمه پرداخته اند تا بررسی کنند که آیا عقد بیمه ذیل آنها قرار می گیرد یا خیر؟&nbsp;همچنین در این جلسه، به عقد ضمان وشمول ادلۀ آن برای عقد بیمه اشاره شد.