انواع بیمه و تقسیم‌بندی آن<ul><li>بیمه عام: شامل بیمه اتومبیل، اموال، خانه و اتکایی، به جز بیمه عمر</li><li>بیمه خاص: برای افراد در شرایط خاص، جانی و مالی، نقش دارد<ul><li>انواع بیمه خاص: پول (اسکناس، سکه، چک) که در صورت سرقت گذارنده تعویض می‌شود.</li></ul></li></ul>بیمه مسئولیت قراردادی خسارت های مالی و جانی ناشی از عدم اجرای قرارداد را تحت پوشش می‌گیرد، با شرط غیرعمدی بودن عدم اجرا.&nbsp;بیمه مسئولیت متقابل انواع حالات را پوشش می‌دهد، از جمله مسئولیت کارکنان در قبال یکدیگر.&nbsp;این نوع بیمه در موارد خاص و نادر صادر می‌شود‌؛ به دلیل گسترده بودن پوشش آن.

large_بیمه بنیادی.png

medium_بیمه بنیادی.png

small_بیمه بنیادی.png

thumbnail_بیمه بنیادی.png

بیمه بنیادی.png

فقه عقود مستحدثه

فقه-بیمه

فقه بیمه

فقه بیمه 16

طلبه سطح 3 مدرسه تخصصی فقه امام کاظم علیه السلام تحت اشراف آیت الله مکارم شیرازی، عضو مرکز امور نخبگان حوزه علمیه قم، مدرس، نویسنده کتب و مقالات متعدد، همکاری در امور پژوهشی پژوهشگاه های حوزوی و دفتر فقه معاصر تحت نظر استاد حسین اثنی عشری

شرط ششم در عقد بیمه، تعیین زمان بیمه از جهت ابتدا و انتها، صحبت می‌کند. این شرط به تعیین زمان شروع و پایان پوشش بیمه مربوط است.&nbsp;&nbsp;در تفسیر و اهمیت این شرط، به نکات حقوقی و فقهی مرتبط با تعیین زمان در عقود زمانی، و دلایل لازم برای رعایت این شرط پرداخته شده است.<ul><li style="text-align:justify;">تعیین زمان در عقود زمانی (از جمله عقد بیمه) اساسی است؛ عدم تعیین منجر به باطل شدن قرارداد می‌شود.</li><li style="text-align:justify;">عقود به دو دسته تقسیم می‌شوند: عقودی که زمان در صحت آن‌ها دخالت ندارد و عقودی که دارای زمان قابل تأثیر اند.</li></ul>نکته مهم دیگر لزوم رعایت تعيين شروط در عقود، به خصوص در چند قرار داد مهم است، که در متن به آنها اشاره شده است.

فقه بیمه 15

شرایط صحت عقد بیمه، تعیین خطر و اقساط<ul><li>شرط چهارم: تعیین خطرهای موجب خسارت مانند سوختن، غرق شدن، دزدی و بیماری.</li><li>شرط پنجم: تعیین اقساط و زمان پرداخت آنها.</li></ul>&nbsp;علت تعیین خطر در عقد بیمه: اطمینان از تأمین مال، تعیین مبلغ تامین بستگی به نوع خطر، تراضی طرفین در مورد مبلغ و نوع خطر.<ul><li>اشکال: در صورت عدم وقوع خسارت، پرداخت مبلغ در عقد بیمه به چه صورت است؟<ul><li>اگر اصل عقد و روش پرداخت به صورت اقساط مورد توافق قرار گیرد و شرایط مبلغ هر قسط و زمان پرداخت اقساط مشخص شود، عقد بیمه و روش پرداخت به صورت اقساط صحیح است.</li><li>تعیین مبلغ و زمان پرداخت اقساط در قرارداد بیمه نیز اهمیت دارد.</li></ul></li></ul>

فقه بیمه 14

شرط سوم در بیمه عقد: تعیین مبلغی که بیمه&nbsp;شونده به بیمه‌کننده می‌پردازد.شرط اول (تعیین مورد عقد بیمه) و شرط دوم (تعیین طرفین عقد بیمه) در جلسات گذشته بررسی شدند. شرط سوم به تعیین مبلغی که بیمه‌گذار به بیمه‌گر پرداخت می‌کند، مربوط است.&nbsp;تعریف شرط سوم: تعیین مبلغی که بیمه‌گذار به بیمه‌گر پرداخت می‌کند، مشابه تعیین قیمت در قرارداد بیع است و عدم تعیین آن موجب بطلان عقد بیمه می‌شود.&nbsp;دلایل تعیین مبلغ بیمه:<ul><li style="text-align:justify;">دلیل اول: روایت نبوی «نهی النبیّ... عن بیع الغرر» که به بطلان عقدی که در آن عوضین مجهول باشند، دلالت دارد.</li><li style="text-align:justify;">دلیل دوم: نصوص خاصه در باب بیع مانند روایت حلبی که تعلیل در حکم به بطلان معاملات به صورت مجازفه می‌پردازد.</li></ul>اشکال و پاسخ به استدلال: برخی اشکال کرده‌اند که روایت به کراهت معاملات مجازفه دلالت دارد نه فساد. در پاسخ گفته شده که کراهت در روایت به معنای حرمت و عدم جواز است.&nbsp;الغای خصوصیت: ضمیمه کردن تعلیل مذکور به ارتکاز عرفی که عقال اقدام به معامله جزافیه نمی‌کنند، منجر به این می‌شود که معاملات جزافیه در هر عقدی باطل باشد.مناقشه در الغای خصوصیت: برخی اساتید معتقدند که الغای خصوصیت در عقد بیمه جاری نیست زیرا بیمه شامل غرر و جزاف است و عقد بیمه با احتمال وقوع خسارت مواجه است.پاسخ به مناقشه:&nbsp;عقد بیمه با علم به ماهیت تعلیقی آن توسط عقلاء پذیرفته می‌شود و شامل عموم ادله اوفوا بالعقود و تجارة عن تراض می‌شود.&nbsp;عقد بیمه و پرداخت اقساط بیمه در مقابل موضوع تخمینی نیست تا صدق عقد مجازفه بر آن بکند. بنابراین، بطلان عقد بیمه در این زمینه پذیرفتنی نیست.در نهایت هم باید بیان شود که ادله بطلان مجازفه به خصوص در بیع است و عقد بیمه از این قبیل نیست. به علاوه، سیره نظری و عملی عقلاء نشان می‌دهد که پرداخت اقساط بیمه موجب جزاف و غرر نمی‌شود.&nbsp;

فقه بیمه 13

بررسی چند صورت در رابطه با عقود:<ul><li style="text-align:justify;">صورت اول: اگر طرفین عقد یا یکی از آنها قبل یا بعد از عقد معین نباشند، عقد باطل است؛ زیرا وفا به عقد و احکام آن ممکن نیست.&nbsp;</li><li style="text-align:justify;">صورت دوم: اگر طرفین در ضمن عقد معین نباشند، اما بعد از عقد معین شوند، بحث بر سر صحت عقد پیش می‌آید. تعیین طرفین در هر صورت حائز اهمیت است و تأمین صحت عقد را فراهم می‌کند.</li></ul>اعتبار و پایبندی شرکت‌های بیمه در تأمین و تعهداتشان نشانگر میزان تعهد و پایبندی آن‌ها به قراردادهاست، بدون توجه به اینکه آیا بیمه به صورت عقد مستقل یا مندرج در قراردادهای دیگر همچون ضمان، صلح یا هبه معوضه صورت گرفته باشد.&nbsp;شرط دوم در مسأله چهارم - تعیین طرفین عقد بیمه- دو دلیل برای تعیین طرفین عقد بیمه ارائه شده است: اولاً، شرکت بیمه با عدم تعیین مؤمن علیه به چالش کشیده می‌شود. دوماً، انجام عقد بیمه بدون تعیین مؤمنعلیه به عنوان یک معامله غیر قانونی تصور می‌شود.- اختلاف نظرات وجود دارد؛ از جانب فقها، برخی معاملات سفاهت را باطل و بخش ديگر آن را قابل لغو نمیدانند.- شرط دوم در مسأله چهارم، تعيين طرفين عقد بيمە را به خصوصيت "طرفي الإِيلاء والقبول" و "شخص حقيقي" يا "حَقُّ الْإِيلاء" منسجم میداند.- در صورت عدم تعيين طَرَفَي الْعَقْد، قانوناً، عقد بيمە باطل است.

فقه بیمه 12

اهمیت رفع جهل و ابهام در عقود و معاملات<ul><li>در مسأله چهارم، شروط تعیین مورد معامله در عقود بحث شده است.</li><li>عقود باید معلوم و معین باشند، به‌ویژه در عقود بیمه و دیگر اقسام عقود.</li><li>تفاوت معلوم بودن و معین بودن مورد معامله در انواع عقود تجاری برجسته است.</li><li>روایات اسلامی نیز نکات رفع غرر و جهل در عقود را تأکید می‌کنند.</li><li>هرگونه ابهام یا جهل در صفات کالا منجر به باطل شدن معامله خواهد شد.</li></ul>&nbsp;مرحوم امام خمینی درباره تفاوت بین ابهام در کمیت و کیفیت در معاملات سخن گفته اند و بر اهمیت رفع ابهام و جهل تأکید داشته است. البته اوصافی مانند کیفیات، به عنوان عناصر خارجی معامله، قابل بطلان نیستند. اما در بحث بیع، تغییر رایحه کالا ممکن است باطل کننده باشد.

فقه بیمه 11

یمه در نگاه امام خمینی به عقدی محسوب می‌شود که انسان مال خود را حفاظت کرده و از آن مراقبت می‌کند. بر اساس دیدگاه ایشان، بیمه با عقود محرمه نظیر قمار و ربا تفاوت دارد و به عنوان یک وسیله حفاظت از مال شخصی تلقی می‌شود.&nbsp;مخالفت با عقد بیمه و اشکالات آن<ul><li style="text-align:justify;">مخالفین عقد بیمه، اغلب اهل تسنن، به چهار اشکال اصلی عقد بیمه معترض هستند.</li><li style="text-align:justify;">-این شامل مسائلی نظیر التأمین و الغرر، عقد التأمین و الرهانة و المقامرة، التأمین و مشکلة الربا، و مسألة اکل المال بالباطل، است.</li><li style="text-align:justify;">آن‌ها بر این باورند که عقد بیمه گاه قمار است و گاه رهان؛ در حالی که فقهای شیعه به این شبهات پاسخ دادند.</li><li style="text-align:justify;">مخالفان بیمه تصور دارند که در بیمه هر دو قضایا (تامین و قمار) حضور دارند.</li><li style="text-align:justify;">آحاد جامعۀ علمای دین نسبت به قمار نفور دارند؛ در حالی که تامین و بیمه &nbsp;را منفعت‌آور دانسته اند.</li><li style="text-align:justify;">البته هستند کسانی که باور دارند عقود تامین و بیمه ربوط به ربا است.</li></ul>

فقه بیمه 10

غرر در بیمه به معنای عدم شفافیت و عدم اطلاعات کامل از طرف‌های بیمه گر و بیمه‌گزار است، که می‌تواند منجر به خطرات ناخواسته شود. این مسئله به خصوص در بیمه عمر مطرح است، زیرا اجل و مدت دقیق روشن نیست. این عدم شفافیت ممکن است باعث نارضایتی و بطلان معاملات شود.&nbsp;بیمه و احتمالات خسارت و تعویض آن:&nbsp;اشاره به این است که اگر خسارت رخ دهد، بیمه گر آن را جبران خواهد کرد. همچنین، بحث درباره تأکید بر شناخت ماهیت عقد بیمه به عنوان یک عقد مستقل و حقیقی می تواند از شبهات غرر در آن جلوگیری می‌کند.ارکان و شروط عقد بیمه:&nbsp;ارکان عقد بیمه، شامل ایجاب و قبول، مؤمّن علیه، و مبلغ تأمین است. شروط آن شامل بیان خطر مؤمّن ضدّه، معلوم بودن قسط پرداختی و معلوم بودن مدت عقد است. همچنین، در مورد غرر در بیمه به چهار نظر اشاره شده که شامل وجود و حصول مقدار عوض و اجل هستند.

فقه بیمه 9

شروط چند گانه در عقد بیمه1. تعیین مؤمن علیه، طرفین عقد، مبلغ پرداختی، خطر خسارت، اقساط و زمان تأمین.2. در صحت عقد بیمه، شرایط کلی صالحیت و شایستگی قرارداد لازم است.3. موضوع بیمه ممکن است مال یا حقوق دیگر باشد، با ذینفع بودن بیمه‌گذار.4. قرارداد باید موضوع و شروط را به وضوح تعیین کند؛ در غیر اینصورت باطل خواهد بود.5. تأکید بر لغت "تعیین" در شروط به دلایل حفظ از بطالت قرارداد و جلوگیری از ربا و غرر.مجلس عالی اوقاف مصر بر اساس حکم "أکلهم أموال النّاس بالباطل"، که به معنای خوردن آن‌ها مال مردم به طور ناروا است، بیمه را باطل و قماری تلقی می‌کند. عقد بیمه تحت عناوین مبطله عقود قرار می‌گیرد و در دیدگاه علمای شیعه، بیمه به عنوان یک معامله باطل و منافات با توکل است. از جایز شدن بیمه در نظر آنان صحبت نشده و پیشنهاد شده که در صورت تمایل به روش شرعی، با بیمه‌گر مصالحت کرده و قسمت کوچکی از قیمت کالا را به عنوان نسیه پرداخت کنید.&nbsp;نکته:در عقود، شروط مصرحه باید به خوبی درک شوند. مثلا در عقد بیع، فقها درباره شروط عقد، شروط متعاقدين، شروط عوضین، قبض و اقباض توضیحات داده‌اند. همچنین اشکالاتی مانند غرری بودن یا ربوی بودن باید دفع شوند.

فقه بیمه 8

اهمیت شرایط عمومی در بیمه: بیان می‌شود که در بیمه همانند سایر عقود، شرایطی مانند رشد، بلوغ، عقل، اختیار و قصد، اهمیت دارند و بدون آنها عقد نافذ نیست.اهلیت متعاقدین در بیمه: تأکید بر این است که باید هر دو طرف (بیمه‌گذار و بیمه‌گر) در زمان انعقاد عقد بیمه دارای اهلیت باشند، به عنوان مثال باید بالغ و عاقل باشند.نظرات حقوقدانان: اظهارات و نظرات مراجع حقوقی معروف مانند آیت‌الله خمینی و شیخ انصاری در مورد صلاحیت متعاقدین در عقود و اهمیت آن در صحت عقد بیان شده است.اختلافات در نظریات حقوقی: متن به بحث در مورد نظرات مختلف حقوقدانان درباره اهمیت صالحیت و اهلیت در صحت عقد، به ویژه در بیمه، می‌پردازد.مفهوم عقد و تعهد: توضیح داده شده که بیمه یک نوع عقد است که به تعهدات طرفین برای پرداخت و دریافت تعویض در صورت وقوع حادثه اشاره دارد.اهلیت شخصیت‌های حقوقی: بیان شده که در بیمه، می‌توان هم شخصیت حقیقی و هم شخصیت حقوقی (مانند شرکت‌های بیمه) به عنوان طرفین در عقد داشت.این نکات نشان دهنده تنوع و عمق مباحث حقوقی و فقهی مطروحه در متن هستند که می‌توانند برای درک دقیق‌تر مسائل حقوقی و اهمیت آنها در عقود بیمه مفید باشند.