معرفی کتاب
|
دیدگاه کاربران
استاد در این جلسه چندین موضوع در مورد مسائل فقهی مرتبط با بورس و معاملات مالی مطرح کردند. ابتدا حدیث اخلاقی از حضرت امیرالمؤمنین علیهالسلام ذکر گردید که نعمتهای الهی را به سه بخش تقسیم میکند: سعه مال، صحت بدن و تقوای قلب. این ترتیب نشان از اهمیت بیشتر تقوای قلب در مقابل سایر نعمتها دارد. حضرت علی علیهالسلام نعمت سعه مال را مهم میدانند، اما بالاتر از آن، سلامتی بدن و سپس تقوای قلب را برترین نعمتها معرفی میکنند.
استاد عباسی در ادامه مسائل گذشته درباره جواز معاملات بورس را مرور کردند. در بحث از دیدگاه مرحوم شیخ انصاری رحمهالله در مکاسب، بیان شد که بیع باید به عین تعلق گیرد، اما منافع و حقوق نیز در برخی موارد قابل خرید و فروش هستند. در مقابل این دیدگاه، استاد به این نکته اشاره کردند که طبق سیره عقلاء، بیع منافع نیز قابل قبول است و شارع مقدس مؤید این سیره است نه مؤسس آن. بنابراین، از دیدگاه عرفی و فقهی، معاملاتی که بر منافع مبتنی باشند، مشروع و جایز هستند.
در بحث خرید و فروش منفعت، استاد به روایات متعددی استناد کردند، از جمله روایت علی بن جعفر از امام کاظم علیهالسلام که در آن امام، فروش حق قسم را جایز میدانند. همچنین روایات دیگری نیز از باب بیع منافع نقل شد که بیانگر امکان خرید و فروش منافع، همچون خدمات انسانها و منافع حاصل از اموال غیرذویالعقول (مثل شرکتها و حقوق مالکیت معنوی) است.
استاد به این نکته پرداختند که تفاوت میان مالیت و ملکیت وجود دارد؛ به این معنا که هر مالی، لزوماً ملکیت ندارد و بالعکس. اما معیار معاملات فقهی بر اساس مالیت و ارزشگذاری عقلاء است. به عبارت دیگر، هر چیزی که در عرف عقلاء ارزشگذاری شود و قابل مبادله باشد، میتواند موضوع بیع و معامله قرار گیرد.
دیدگاههای فقهاء همچون مرحوم سید یزدی، مرحوم محقق اصفهانی، مرحوم امام خمینی و مرحوم آقای خویی نیز در این بحث مورد بررسی قرار گرفت. این فقهاء همگی به جواز معاملات بر منافع و حقوق اعتقاد دارند و بر این اساس، معاملات مرتبط با سهام و منافع در بازار بورس را جایز میدانند.
در نهایت، استاد عباسی خراسانی جمعبندی کردند که خرید و فروش منافع از دیدگاه فقهی جایز است و از این رو، معاملات بورس، چه خرید و فروش سهام و چه منافع مرتبط با آن، در چارچوبهای شرعی قابل توجیه است.