تقریرات و متون آموزشی

|

( 12 )
فقه بورس
فقه مسائل بورسی 9

معرفی کتاب

|

دیدگاه کاربران

استاد عباسی خراسانی در این جلسه به بحث تفصیلی بررسی مشروعیت بیع منافع و جایگاه بورس در معاملات فقهی پرداختند. در ابتدای جلسه، استاد حدیث اخلاقی از امام باقر علیه‌السلام بیان کردند که سه چیز، کمرشکن است: بزرگ شمردن عمل خود، فراموش کردن گناهان و خودپسندی. این حدیث به اهمیت تواضع و فروتنی در انجام اعمال و توجه به ضعف‌های خود اشاره دارد. ایشان تأکید کردند که انسان باید همواره گناهان خود را به یاد داشته باشد تا در مسیر اصلاح و تکامل بماند.

سپس استاد به خلاصه‌ای از جلسه گذشته پرداختند و تأکید کردند که برخی از مباحث مربوط به اقسام بیع و عقود با استناد به کلام مرحوم میرزای نائینی مورد بررسی قرار گرفت. این مباحث به ویژه در زمینه بورس و جایگاه آن در فقه، اهمیت داشت. بورس به عنوان بازاری برای جذب و هدایت سرمایه‌ها معرفی شد و بحث شد که بورس یک بازار است که معاملات آن می‌تواند به عنوان تجارت در فقه شناخته شود.

در ادامه استاد به موضوع مهم "بیع منافع" پرداختند. ایشان تأکید کردند که بورس علاوه بر اعیان، شامل مبادله منافع نیز می‌شود. به عنوان نمونه، استاد به فرمایشات امام هادی علیه‌السلام اشاره کردند که دنیا را به بازاری تشبیه کردند که برخی در آن سود می‌برند و برخی زیان می‌کنند. این بیان نشان می‌دهد که مفهوم بیع در فقه شامل خرید و فروش منافع نیز می‌شود. در ادامه، استاد با ارائه چند روایت از منابع معتبر، به تبیین مشروعیت تجارت و بیع در فقه پرداختند.

یکی از نکات مهمی که استاد بیان کردند این بود که روایات بسیاری بر توصیه به تجارت تأکید کرده‌اند. برای مثال، روایت امام صادق علیه‌السلام که می‌فرماید "تسعة أعشار الرزق في التجارة" یعنی نُه دهم رزق در تجارت است، نشان‌دهنده اهمیت تجارت در دین اسلام است. استاد همچنین با استناد به روایاتی از امام علی علیه‌السلام و دیگر معصومین، تأکید کردند که تجارت می‌تواند زمینه‌ساز رشد عقل و افزایش برکت در زندگی باشد. بر این اساس، بورس نیز به عنوان یکی از مصادیق تجارت در جامعه امروز مطرح است.

در بخش دیگری از درس، استاد به بررسی روایات مرتبط با "خرید و فروش منافع" پرداختند. ایشان به روایاتی اشاره کردند که نشان می‌دهد می‌توان منافع یک شیء را به فروش رساند. به عنوان نمونه، روایتی از امام علی علیه‌السلام نقل شد که رسول خدا صلی الله علیه و آله خدمت یک کنیز را فروختند ولی مالکیت آن را نه. این روایت به عنوان یکی از دلایل مشروعیت بیع منافع در فقه مطرح شد.

در ادامه استاد تأکید کردند که ساختار بورس از نظر فقهی قابل قبول است. معاملات بورس، اعم از خرید و فروش اعیان و منافع، از نظر شرعی اشکالی ندارد. البته باید به جزئیات برخی از معاملات در بورس توجه بیشتری شود، اما به طور کلی، بورس به عنوان یک بازار تجاری مشروعیت دارد و در چارچوب معاملات فقهی قرار می‌گیرد.

استاد همچنین به اهمیت برنامه‌ریزی و دقت در اعمال و رفتارهای تجاری اشاره کردند و تأکید کردند که تجارت نباید انسان را از ذکر خدا و توجه به مسائل معنوی دور کند. تجارت و بورس در چارچوب شریعت می‌تواند به رشد اقتصادی و معنوی افراد کمک کند، به شرطی که با نیت خالص و به دور از خودپسندی و غرور انجام شود.

در ادامه بحث‌، موضوع مهم "مشروعیت بیع منافع" به عنوان یکی از مبانی اصلی فقهی برای تایید معاملات بورسی مورد توجه قرار گرفت و استاد به بررسی دلایل فقهی و اصولی آن پرداختند. ایشان تأکید کردند که بورس به عنوان یک نهاد مالی که شامل مبادلات اعیان و منافع است، از نظر شریعت قابل قبول بوده و تحت عنوان تجارت قرار می‌گیرد. البته، برخی جزئیات و معاملات خاص در بورس نیازمند بررسی‌های بیشتری است تا اطمینان حاصل شود که تمامی آنها با مبانی فقهی همخوانی دارند.

در انتها، استاد به اهمیت ادامه مباحث در جلسات آینده پرداختند و وعده دادند که بحث ادله مشروعیت بورس با استناد به کتاب، سنت، اجماع و عقل در جلسات بعدی مورد بررسی دقیق‌تری قرار خواهد گرفت.

دفتر فقه معاصر در پیام‌رسان‌ها:

تمام حقوق مادی و معنوی برای سایت دفتر فقه معاصر حوزه‌های علمیه محفوظ است@2025