• در مباحث گذشته مطرح شد که اشاعره معتقدند که حسن و قبح یک امر ذاتی با قطع‌نظر از اعتبار شارع نیست بلکه حقیقت آن تابع اعتبار شارع است و در مقابل عدلیه قائل به حسن و قبح ذاتی یا عقلی بود و این مسئله شبیه مسئله جبر و اختیار و حدوث و قدم قرآن از مسائل تاریخی دامنه‌داری است که خیلی از مسائل جهان اسلام و حتی جنگ و صلح با این‌ها گره‌خورده است.
• یکی از مهم‌ترین اشکالاتی که آقایان فلاسفه به نظریه اشاعره دارند نقض‌هایی است که به کلام آنها وارد می‌شود و این نقض‌ها ریشه در تاریخ تفکر کلامی معتزله و امامیه دارد و عمده این نقض‌ها به این برمی‌گردد که اگر اشاعره حسن و قبح  عقلی و ذاتی و منهای شرع را نپذیرند در کار خود گیر می‌کنند و پای آنها می‌لنگد، مثلاً در اثبات کاشفیت معجزه از حقانیت دین، اثبات این‌که وعده وعیدهای خدا، اثبات وجوب طاعت و حرمت معصیت، زنجیره‌ای از مسائل است که همگی مبتنی بر فلسفه اخلاق و حسن و قبح ذاتی است و اگر آن را نپذیرند در وجوب طاعت و معرفت و حرمت معصیت دستشان بسته می‌شود و حتی در اصل اثبات اصل دین با مشکل مواجه می‌شوند.
• بر خلاف نظریه پیشین مرحوم شهید صدر (ره) نظریه دومی را مطرح می‌کند که وجوب معرفت و طاعت و حرمت معصیت و اثبات معجزه و اعتماد بر معجزه و انبیا نیاز به حسن و قبح عقلی ندارد و بدون آن‌هم این‌ها برقرار است.
• از آنجایی که نقض‌های مذکور در فضای متشرعه و دینی پیش می‌آید و برای کسانی که اعتقاد به مسائل دینی ندارند کاربردی ندارد آیا می‌توان کلام شهید صدر (ره) را کلامی موجه دانست و معتقد شد که حسن و قبح ذاتی و عقلی از مبادی اثبات خدا و وجوب طاعت و معصیت نیست؟

استاد معظم آیت الله اعرافی در ششمین جلسه از مباحث درس خارج فقه روابط اجتماعی در موضوع عدل و ظلم در سال تحصیلی 1403 ـ 1402 با ذکر مقدمه به نقض‌هایی که به نظریه اشاعره پیرامون حسن و قبح وارد می‌شود می‌پردازند و پس از آن نظریه‌ای جدید از مرحوم شهید صدر (ره) بیان می‌دارند که لازم است تفصیل مطالب مذکور را در فایل صوتی جلسه ششم جویا شوید.