• با توجه به مقدماتی که در جلسه قبل بیان شد آیا عروض عنوان عدل و ظلم بر افعال اختیاری انسان، احکام وجوب و حرمت و استحباب و کراهت را به وجود می‌آورد یا خیر؟
• آیا در غیر از علوم اسلامی یعنی علوم انسانی مثل تعلیم و تربیت، علوم اجتماعی، جامعه‌شناسی، مدیریت و.. مقوله ظلم و عدل ظرفیت طرح را دارد؟
• لغویین در کتاب‌های لغت ظلم را چگونه تعریف نموده‌اند؟ آیا تعاریف مختلف ظلم عرفی هستند و از ارتکازات عمومی به دست آمده‌اند؟
• با توجه به تعریف‌های مختلفی مثل اخذک حق غیرک، وضع الشیء فی غیر موضعه (که گاهی با قید تعدیا است)، سلب کل ذی‌حق حقه و خروج از اعتدال و اقتصاد و میانه‌روی که برای ظلم آمده است آیا می‌توان برای آن‌ها یک تعبیر جامع  و قدر مشترک یافت نمود؟ و آیا می‌توان مفاد واحدی از همه اصطیاد کرد؟ چگونه ممکن است؟
• اگر مفهوم ظلم خروج از اعتدال و میانه‌روی باشد آیا می‌توان برای مفاهیمی مثل شجاعت حد اعتدال و میانه را تصور نمود؟
•   اگر مفهوم ظلم را وضع شیء فی غیر موضعه بدانیم آیا شامل سلب حق هم می‌شود؟ د چه صورت می‌توانند آن دو بر یکدیگر منطبق شوند؟
• با توجه به مفهوم عام تحلیلی لغوی که در ارتکازات لغت‌شناسی وجود دارد و بر روی نظریه در باب فضیلت و رذیلت پیاده شده است آیا فضیلت مسیر تعادل در مقابل افراط و تفریط است و ظلم همان افراط و تفریط است؟ 
• آیا می‌توان گفت عدالت همان سیر مستقیم است؟ تعبیر مرحوم آیت الله خویی رحمه الله در این باب چه بوده است؟
• مرحوم نراقی در کتاب شریف جامع السعادات برای مفهوم ظلم چند معنا ذکر می‌فرمایند؟ رابطه آن دو مفهوم چگونه است؟ طبق فرمایش ایشان رابطه انسان با خداوند و سایر مخلوقات به چه صورت در مقوله عدل و ظلم می‌گنجد؟

استاد معظم آیت الله اعرافی در دومین جلسه از مباحث درس خارج فقه روابط اجتماعی در سال تحصیلی 1403 ـ 1402 در صدد پاسخ به مسائل فوق‌الذکر هستند.

برای روشن شدن پاسخ مطالب مذکور لازم است فایل صوتی جلسه دوم درس استاد معظم شنیده شود.