در بحث فقهی درباره عقد تأمین، مورد بحث اصلی این است که در این عقد، موجب و قابل چه کسی است؛
- آیا فردی که متعهد به پرداخت خسارت است فرد مؤمن است یا فرد مستأمن؟
- برخی از فقها ادلهای برای مخالفت با بیمه ارائه کردهاند که بیان ماهیت و ویژگیهای بیمه را به چالش میکشد. این نکات شامل عدم انطباق بیمه بر سایر عقود، وحدت یا تفاوت میان تعریف بیمه از عناوین دیگر، عدم برقراری تعهد بیمه گر تا تحقق خسارت، و قبول بیمه به عنوان یک عقد صحیح توسط فقها میباشد.
- پاسخهای استدلالی به آنها ارائه شده است و ماهیت بیمه به طور دقیق مشخص شده است. برای فهم ماهیت بیمه باید از عناوینی مانند تضمین و ضمانت دوری کنیم تا تداخل با حقوقی مانند ضمانت ایجاد نشود. برخی از فقهای معتقدند که بیمه یک عقد مستقل است، در حالی که برخی دیگر این را به عنوان یک عقد معهود تصریح کردهاند. از آنجایی که بیمه از عقود متعارف و محبوب است، تمام فقها از صحت آن متفق هستند و هیچ اعتراض جدی از سوی آنها وجود ندارد.
نکات ذیل نیز در کلمات استاد در این باره وجود دارد، که باید بدان اشاره نمود:
- بیمه به نظر برخی از فقها یک عقد مستقل و مستحدث است که از سایر عقود متعارف متمایز است و مطابق با اصول فقهی و حقوقی است.
- بیمه به عنوان تعهد بیمهگر به تعویض خسارتهای احتمالی تعریف شده و متقاضی بیمه ملزم به پرداخت حق بیمه میشود.
- بیمه به عنوان یک عقد معلق تعریف شده است؛ به این معنی که تعهد بیمهگر به جبران خسارت وابسته به وقوع آن خسارت است.
- عدم انطباق بیمه با سایر عقود روشنشده و ترویج دلایل صحت بیمه به عنوان یک عقد مستقل و متمایز از سایر عقود معمول.
- در نهایت، بیمه به عنوان یک عقد صحیح و معتبر توسط تمام فقها پذیرفته شده است و هیچ اعتراض جدیای به صحت آن ارائه نشده است.