- بحث در جریان یا عدم جریان قاعده لاحرج در محرمات بود و گفته شد و اشکالاتی در جریان لاحرج در محرمات را مطرح کرده و عمده اشکالات را جواب دادیم.
- یکی از اشکالات این بود که فقها در مقام عمل در محرمات به لاحرج تمسک نمیکنند که در پاسخ گفته میشود که قاعده لاحرج اصلاً نزد قدما به عنوان قاعده مطرح نبوده است و معلوم میشود در ناحیه محرمات یک قرینهای بوده که قدمای نزدیک به عصر حضور آن قرینه را داشتند و بر اساس آن قرینه به لاحرج در محرمات تمسک نکردهاند ولی گاهی در فروعات به لاحرج تمسک کردهاند اما نه به عنوان قاعده و بعداً این به عنوان قاعده مطرح شده است.
- و جواب دیگر این است که خود ائمه عليهمالسلام در محرّمات به لاحرج تمسک کردند که در روایت اسقاط شعرین (که یکی از محرمات احرام است) و همچنین روایتی که دختران و پسران جوان در ماه رمضان عطش خیلی به ایشان فشار میآورد و قدرت بر صیام ندارند به لاحرج تمسک شده است.
- از مصادیق حرج طبق مبنای مشهور، اضطرار است، مشهور حرج را «مشقة لا تتحمل عادتاً» معنا میکنند ولی ما حرج را مطلق المشقة میدانیم ولو اضطرار هم در کار نباشد؛ یعنی اگر یک مشقّةٌ عرفیة صدق مشقت کند مسئله لا تتحمل عادتاً هم نباشد کافی است.
- و جواب دیگر اینکه در کتب فقها مواردی داریم که فقها به لاحرج در محرمات تمسک کردند که ما این موارد را در کتاب لاحرج آوردیم.
- نتیجه و تحقیق در این مطلب این شد که ما از راه تزاحم ملاکی و تزاحم در مقتضیات وارد میشویم.
در پانزدهمین جلسه از مباحث درس خارج قاعده سلطنت بر اعضاء، استاد معظم آیت الله فاضل لنکرانی پس از بیان خلاصهای از بحث جلسه گذشته به بیان اشکال دیگری از قائلین به عدم جریان قاعده «لاحرج» در محرمات و پاسخ به آنها میپردازند که لازم است جهت بهرهمندی از تفصیل مطالب مذکور صوت جلسه این درس را استماع فرمایید.