پس از اثبات اصل مشروعیت بورس در جلسات گذشته و بیان کردن شش دلیل در این رابطه، برای بررسی فقهی حکم معاملاتی که در بورس انجام می شوند، استاد ابتدا به بررسی و تعیین مراد از چند مفهوم و اصطلاح در بازار بورس پرداخته اند.

تعریف بازار مشتقه: بازاری که در آن قرارداد آتی و اختیار معامله داد و ستد می‎شود.

قرارداد آتی: سه مطلب باید بررسی شود:

• مطلب اوّل: تعریف قرارداد آتی و مشروعیت آن 

قرارداد آتی قرار دادی است که فروشنده تعهد می‌کند در سررسید تعیین شده تعداد معینی از دارایی پایه را به قیمتی که در زمان انعقاد قرارداد تعیین می‌شود، بفروشد و در مقابل خریدار متعهد می‌شود آن تعداد معین از دارایی پایه را در همان تاریخ سررسید معین خریداری نماید

قرارداد آتی بر دو نوع است:

1. نوع اوّل: قرارداد بر خرید و فروش کالا که خود بر دو قسم است:
   • قسم اوّل: هدف از این قرارداد نقل و انتقال فیزیکی است و قصد واقعی شان خرید و فروش کالا است
   • قسم دوم: از اوّل هدف و بنای اصلی دو طرف، تسویه نقدی است و اصلا کالایی مبادله نمی‎شود
2. نوع دوم: قرارداد بر خرید و فروش سهام اوراق بهادار

بررسی مشروعیت قسم اوّل از نوع اوّل قراردادهای آتی

ابتدا باید ذکر کنیم که در این رابطه مقاله ای به رشته تحریر در آمده و در نشریه علمی_پژوهشی پژوه‌های فقهی تا اجتهاد با چاپ رسیده است، از این لینک می توانید به این مقاله رجوع نمایید.

این بخش از تعریف "کسی که در موقعیت فروش است تعهد می‎کند یا کسی که در موقعیت خرید است تعهد می‎کند" دارای 4 احتمال است که باید هر کدام بررسی شود:

1.معاهده:

دلیل اوّل بر صحّت قرارداد آتی به معنای معاهده: با تمسک به عمومات (اوفوا بالعقود) قرارداد آتی به معنای معاهده مشروع می‎شود. حتی اگر روایت (قوله اوفوا بالعقود قال بالعهود) در ذیل آیه شریفه را بپذیریم.

سه اشکال برای استدلال به آیه اوفوا بالعقود ذکر شده است که هر سه جواب داده می‎شوند بنابراین استدلال به این آیه شریفه صحیح است.

2. تعهد ابتدایی

3. شرط ضمن عقد 

4. تعهد معوضه