مقاله پیش رو در موضوع معاملات بازار فارکس، نگاشته آقایان خاتمی سبزواری، ظهیری و عندلیبی و به همت دفتر فقه معاصر حوزه‌های علمیه تهیه و تدوین شده است.

این مقاله بر گرفته از درس خارج بورس آیت الله علی عندلیبی می باشد.

نویسندگان در چکیده مقاله آورده اند:

«بازار فارکس» به عنوان بزرگ‌ترین بازار مالی دنیا به لحاظ حجم معاملات، از جمله بازارهای جدید بین المللی به شمار می‌‌آید که فرصت تازه‌‌ای برای تبادل ارز را فراهم ساخته و مورد توجه بیشتر دولت‌‌ها و ملت‌‌ها از جمله مسلمانان است؛ بدین جهت شناخت احکام مرتبط با این بازار و بررسی مباحث فقهی آن ضرورت دارد. از‌آنجا‌که تحقیق جامعی در موضوع بررسی فقهی اصل ورود به این بازار و فروع و تفصیلات آن انجام نگرفته، این مقاله از یک جهت ادله ممنوعیت ورود به این بازار را که از سوی بانک مرکزی و سازمان بورس مطرح شده بررسی می‌کند و ادله ممنوعیت ورود به آن را تمام نمی‌داند و از جهتی دیگر به بررسی فقهی مشروعیت افتتاح حساب در این بازار و تحلیل شکل‌های سه‌‌گانه معاملات (معاملات عادی، معاملات مارجینی (اهرمی) و معاملات ما‌به‌التفاوت (CFD) در این بازار می‌‌پردازد. نتیجه اینکه در‌مجموع هشت اشکال بر شکل اول این معاملات وارد است که اکثر آنها صحیح نیست؛ اما در شکل دوم، افزون بر اشکالات پیشین، اشکال ربوی‌بودن نیز مطرح می‌شود که در صورت معامله با عین مال، باطل و در کلی فی‌الذمه طبق مبانی مختلف، حکم متفاوت می‌شود. در شکل سوم نیز که بر اساس نوسان‌گیری قیمت ارزها انجام می‌گیرد، ادله مشروعیت آن طبق مبانی مختلف بررسی می‌شود و احتمال‌های گوناگون در مورد ماهیت این معامله مطرح می‌گردد. افزون بر این، تفصیلاتی از قبیل اینکه معامله از سوی خود شخص یا کارگزار محقق شود یا اینکه معامله به صورت عادی یا صوری انجام شود نیز مدنظر قرار می‌گیرد. البته روشن است که نیل به این مقصود، در سایه توصیف و تحلیل گزاره های فقهی با گردآوری داده‌های کتابخانه‌ای میسر است.