- در جلسه قبل در مورد وجوب نفقه فرزند بر پدر به روایت جمیل بن دراج و همچنین به روایتی از کتاب
تحف العقول استناد شد و پیرامون کتاب تحف العقول گفته شد که روایات این کتاب مرسله است و مرسله بودن سبب ضعف روایت است و نمیشود به آن عمل کرد. - سه تا راه حل برای عمل به روایت تحف العقول ارائه میشود: 1. اسناد جزمی، 2. اخبار خود شخص ثقه و 3. از راه موثوق الصدوری بودن.
- اسناد جزمی به دو وجه دلالت بر اطمینان دارد: 1. عدم سازگاری با عدالت فرد (امام خمینی (ره)) و 2. در جایی که روایت محتمل الحس و الحدس (اجتهاد) است عقلا حمل بر حسّی میکنند و اعتماد میکنند و معتبر میدانند (مرحوم خویی (ره)) و اضافه بر آن با کمک مقدمه کتاب و دغدغهای که مؤلف داشتهاند میگوییم مرسله بودن روایات مشکلی ایجاد نمیکند.
- وقتی رجالیون فردی را به اسم، توثیق میکنند امکان فحص و بررسی وجود دارد و در این صورت مشکلی ندارد ولی اگر بگوید از ثقه نقل میکنم و نامی هم از آن ثقه نبرد و مجهول ماند امکان فحص و بررسی وجود ندارد و لذا نمیتوانیم بررسی کنیم که اماره معارض دارد یا نه! و چه بسا تعدادی از روایات تحف العقول را کشی و نجاشی تضعیف کرده باشند و معارض دارد و لذا لاحجة است و چون اسم نیاورد ما نمیدانیم کدام است و لذا هر جا مبتلی به معارض شد عمل نمیکنیم چون امکان فحص وجود ندارد چون ممکن است اماره بر خلاف داشته باشد.
- 2. عقلا در این گونه موارد عمل میکنند اگر چه این احتمال است که یکی از راویان اماره بر خلاف داشته باشد و عقلا، عمل را مبتنی بر نام بردن نمیکنند و متوقف بر فحص و یأس نمیدانند (مرحوم آیت الله فاضل لنکرانی (ره)).
- 3. راه حل دیگری برای اعتبار روایت، موثق الصدوری خود خبر است نه مخبر و عمل مشهور جابر ضعف سند است و با کمک علو مضمون روایت هم میتوان وثوق به صدور روایت پیدا کرد.
- آنچه مشکل است فقدان سند این کتاب از علامه مجلسی (ره) به قبل است و اگر دوران فترت آن حل نشود حل مشکل ارسال بیفایده است مگر اینکه از طریق موثوق الصدوری یعنی راه حل سوم مشکل فترت را حل نماییم.
در دومین جلسه از مباحث درس خارج فقه تربیت که توسط استاد معظم آیت الله مقیمی حاجی تدریس میشود سه راه حل برای حل مشکل ارسال روایات کتاب تحف العقول ارائه میکنند که لازم است جهت بهرهمندی از تفصیل مطالب مذکور صوت جلسه این درس را استماع فرمایید.