در این جلسه استاد ابتدا به سؤال وجواب های مرتبط با کلام صاحب جواهر در جلسۀ قبل، پرداخته و مطالب جلسه گذشته را تنقیح می نمایند.در ادامه جلسه به بحث ضمان در فرضی که مستحق للغیر باشد، اشاره کرده و سپس به قرائت متنی محکیّ از مسالک که در کلام صاحب جواهر ذکر شده است می پردازند.یک نکته حائز اهمیت که در این جلسه در ضمن کلام صاحب جواهر (به عنوان سؤال واشکال) بیان شد، این است که تفکیک بین إنشاء ومنشأ، اگر چه محال نیست، ولی به دلیل خاص نیاز دارد؛ مثل وصیّت که بعد از موت موصِی نافذ است.

large_بیمه تعظیمی فر.png

medium_بیمه تعظیمی فر.png

small_بیمه تعظیمی فر.png

thumbnail_بیمه تعظیمی فر.png

بیمه تعظیمی فر.png

فقه عقود مستحدثه

فقه-بیمه

فقه بیمه

فقه بیمه 11

طلبه سطح 3 مدرسه تخصصی فقه امام کاظم علیه السلام تحت اشراف آیت الله مکارم شیرازی، عضو مرکز امور نخبگان حوزه علمیه قم، مدرس، نویسنده کتب و مقالات متعدد، همکاری در امور پژوهشی پژوهشگاه های حوزوی و دفتر فقه معاصر تحت نظر استاد حسین اثنی عشری

در این جلسه استاد ابتدا به ادامۀ بررسی کلام صاحب جواهر رحمه الله پرداخته اند.سپس فرموده اند که دو مشکل عمده در مقام وجود دارد که برای صحت بیمه لازم است این دو اشکال برطرف شود، این دو مشکل عباراتند از:<ol><li style="direction:rtl;text-align:justify;">آیا ضمان بر أعیان صحیح است؟</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">آیا ضمان شیء احتمالی صحیح است؟ به عبارتی: ضمان ما لم یجب صحیح است؟ یعنی خسارت وتلف عین باید قبل از آن بر عهده گرفته شود.</li></ol>&nbsp;همچنین به بیان سؤالی پیرامون کلام صاحب جواهر پرداخته اند به اینکه مقصود صاحب جواهر از عموماتی که تمسک کرده اند، چیست؟ و خود استاد در مقام پاسخ به سؤال فرمودند که لعلّ (المؤمنون عند شروطهم) و.. مراد باشد.

فقه بیمه 9

در این جلسه استاد در ادامه تطبیق عقد ضمان بر بحث بیمه به نکته ای در کلام صاحب حواهر اشاره می کنند، آن نکته این است که در کلامات ایشان، دو ضمان بیان شده؛ ضمان دین یا مال فی الذمّه، ضمان عهده، و باید مشخص شود که فرق میان ضمان دین با ضمان عهده؟&nbsp;در ادامه توضیح می دهند که ضمان عهده در فرضی معنا دارد که ثمن کلی باشد ومصداق آن، احتمال دارد که مستحق للغیر باشد؛ ودر نتیجه ضمانت برای آرامش بایع از جهت درد سر های مترتّب بر این احتمال انجام می گیرد.این ضمان، ضمان عهده است، یعنی قطعاً مشتری در قبال تحویل ثمن مسؤولیّت و عهده دارد که شخص دیگری ضامن می شود. ولی معلوم نیست که بعد از پرداخت مصداق ثمن، دیگری در ذمۀ او چیزی باشد. بخلاف ضمان مال فی الذمه که ذمۀ شخص باید مشغول باشد ودیگری ضمانت مال فی الذمه او را بکند.

فقه بیمه 10

در این جلسه نیز مطالب به همان بحث سابق یعنی بحث در اندراج بیمه ذیل عقد ضمان منعطف است.&nbsp;یکی از سؤالات اساسی در این باره که در این جلسه به بررسی آن پرداخته شده است این است که آیا ثبوت دین در ذمه، شرط صحت عقد ضمان است؟ به عبارت دیگر، آیا ضمان ما لم یجب باطل است؟&nbsp;در ادامه جلیه ادامۀ متن کتاب جواهر الکلام قرائت گردیده و عبارت “بل لعلّ جمیعه من المال” مورد بررسی قرار گرفته است. و سؤالی به این مضمون که آیا می‌توان بین مبنای قبول ضمان در أعیان با مبنای شرطیّت ثبوت مال در ذمه در عقد ضمان جمع کرد، طرح گردیده است؟

فقه بیمه 8

پس از اینکه در جلسات گذشته به امکان سنجی تطابق عقد ضمان شرعی با عقد بیمه پرداخته شد، در این جلسه استاد به بررسی مانعی از شمولیّت عقد ضمان نسبت به عقد بیمه، که احتمالی بودنِ خسارت در بیمه است، یا به تعبیر فقهی، ثبوت دین در ضمان مال یا ذمه شرط است، پرداخته اند و آن را شرح و بسط داده اند.همچنین متن کتاب جواهر الکلام مرحوم نجفی (ج26، ص135) قرائت گردیده و عبارت “و ضابطه ما جاز عقد الرهن علیه” در کلام ایشان مورد بحث و گتفگو واقع می شود.

فقه بیمه 7

در این جلسه نیز در ادامه مطالب جلسات گذشته به بررسی کلمات و عبارات مرحوم شیخ حسین حلی پرداخته شد، یکی از مواردی که کلمات ایشان مطرح گردیده است، بررسی عقد ضمان و ارتباط آن با عقد بیمه است، برخی از مطالب مطرح شده در این باره عبارتند از:<ul><li style="direction:rtl;margin-right:40px;text-align:justify;">بررسی عقد ضمان وشمول ادلۀ آن نسبت به عقد بیمه که در ضمن دو مطلب توسعه پیدا می کند:</li></ul><ol><li style="direction:rtl;margin-right:120px;text-align:justify;">حقیقت ضمان در اصطلاح فقهاء ومقایسۀ مبنای مشهور فقهاء خاصه با فقهاء عامه در عقد ضمان.</li><li style="direction:rtl;margin-right:120px;text-align:justify;">أقسام ضمان که به نظر اولی دو قسم برای آن وجود دارد:&nbsp;</li></ol>ضمان با فعل خارجی، مثل ضمان با تصرّفات عدوانی، ضمان إتلاف و..&nbsp;ضمان با إنشاء؛ که خود، دو قسم دارد: &nbsp;گاهی ضمان دین شخصی توسط دیگری است که صحت این ضمان در نزد فقهاء مسلّم است. &nbsp;اما گاهی أعیان و نفوس مورد ضمانت قرار گرفته که صحت آن محل نزاع بین فقهاء است.

فقه بیمه 6

در ادامه قرائت متن مرحوم شیخ حسین حلی در این جلسه نیز ادامۀ متن مرحوم شیخ حسین حلی در بحوث فقهیّه (ص23) قرائت شد و مطالب ایشان در رابطه با عقد بیمه بیان گردید.شیخ حسین حلی قبل از بیان وجوه شرعیّت عقد بیمه، چند نکته را متذکر شده اند:<ol><li style="direction:rtl;text-align:justify;">بیمه عقد است، نه إیقاع.&nbsp;</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">جایگاه بیمه نامه در عقد بیمه (وعدم دخل آن در ترتّب آثار شرعی عقد)&nbsp;</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">تعریف عقد بیمه.&nbsp;</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">طریق استنباط حکم عقد بیمه به عنوان یک عقد مستحدث که سه مرحله است:&nbsp;</li></ol><ul><li style="direction:rtl;text-align:justify;">بررسی مصداقیّت عقد بیمه برای یکی از عقود معهود در شرع&nbsp;</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">بررسی شمول عمومات ادلۀ عقود نسبت به عقد بیمه</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">رجوع به أصول عملیه</li></ul>بعد از این مطالب، استاد به ذکر عقود شرعی مماثل با عقد بیمه پرداخته اند تا بررسی کنند که آیا عقد بیمه ذیل آنها قرار می گیرد یا خیر؟&nbsp;همچنین در این جلسه، به عقد ضمان وشمول ادلۀ آن برای عقد بیمه اشاره شد.

فقه بیمه 5

در این جلسه استاد به قرائت تتمّۀ متن مرحوم امام در تحریر الوسیله پرداخته اند و فروض و مسائل مختلفی در عقد بیمه را تصویر نموده اند، برخی این صور عبارتند از:<ul><li style="direction:rtl;text-align:justify;">تصویر یکی از صور بیمه با عنوان “بیمۀ تقابل” وعقد مستقل بودنِ آن از نظر مرحوم امام</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">حکم سوددهی بیمه کننده علاوه بر جبران خسارت ورابطۀ این عقد بیمه با مضاربه</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">حکم زیاده در شرط عقد بیمه و بررسی رابطۀ آن با ربای قرضی</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">حکم تأمین در تأمین، یعنی شرکت بیمه خودش ذیل پوشش بیمۀ کنندۀ بزرگ تری باشد.</li></ul>سپس نیز به قرائت ادامۀ متن مرحوم شیخ حسین حلی در بحوث فقهیّه می پردازند.

فقه بیمه 4

در این جلسه استاد به قرائت عبارت مرحوم امام دربارۀ عقد بیمه در کتاب تحریر الوسیله (ج2، ص608) پرداخته اند.سپس به بررسی عبارت مرحوم شیخ حسین حلی در کتاب بحوث فقهیّه پرداخته اند و اینطور بیان داشته اند که سؤال اصلی در کلام شیخ حسین حلی این است که چه ثمره ای بر تفکیک بین رکن و شرط در عقد بیمه مترتب است؟ تا به استناد آن ثمره، بررسی شود که چه چیزی عرفاً رکن عقد بیمه است وچه چیزی شرط آن است.ثمره ای که به نحو اشاره وار در کلمات استاد بیان شده است به این ترتیب است که: بناء بر إرجاع بیمه به بیع و شبه آن در فرض جهل نسبت به رکن عقد بیمه، معامله غرری است وموجب حکم به بطلان آن می شود، بخلاف شرط که در فرض جهل به آن، غرر لازم نمی آید و رجوع به متعارف می شود.

فقه بیمه 3

در این جلسه استاد به مبانی برخی علماء در توجیهات شرعی برای عقد بیمه اشاره می کنند، برخی از مبانی عبارتند از:&nbsp;<ul><li style="direction:rtl;text-align:justify;">&nbsp;هبۀ مشروطه یا معوّضه</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">&nbsp;مصالحه</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">&nbsp;شراکت</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">&nbsp;ضمان&nbsp;</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">&nbsp;عقد مستقل&nbsp;</li></ul>همچنین فرموده اند که منابع فقهی متکثری در رابطه با عقد بیمه وجود دارد، برخی از این منابع اشاره به مبانی اصلی در بحث فقهی عقد بیمه را در خود جای داده اند. همچنین علاوه بر منابع فقهی منابع متعدد قانونی در این بحث وجود دارند.برخی از این منابع عبارتند از:<ul><li style="direction:rtl;text-align:justify;">مهذّب الأحکام اثر محقق سبزواری</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">مسائل مستحدثه اثر آیت الله سید صادق روحانی</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">مسائل مستحدثه اثر آیت الله فیّاض</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">الشرکة والتأمین اثر آیت الله موسوی اردبیلی</li><li style="direction:rtl;text-align:justify;">بحوث فقهیّه اثر شیخ حسین حلّی</li></ul>&nbsp;