درس درآمدهای نظام اسلامی، در سال تحصیلی 1403-1402 توسط استاد سید محمد رضا مدرسی یزدی در روز های سه شنبه ارائه می شود.

استاد در ابتدای کلاس و قبل از شروع بحث در اصل موضوع بحث نکاتی را پیرامون اسناد مسائل مختلف به اسلام آن هم با تمسک به روایات ضعیف السند و ادله ای که قابل اعتماد نیستند، ذکر کرده اند.

همچنین به قاعده عدم خلو وقایع حیات از حکم اشاره کرده و نکاتی را در رابطه با آن بیان نموده اند. به نظر استاد اینکه قرآن نیز دربردارنده تمام نیازات بشر به گونه‌ای که قابل فهم برای همه باشد، صحیح نیست بلکه قرآن اگرچه مشتمل بر تمام نیازات است، اما این فهم به اهل قرآن واگذار شده است و عمومی نیست.

در ادامه جلسه استاد به این نکته نیز تذکر داده اند که در کنار توجه به نصوص و منابع دینی، نباید از تجربیات بشری نیز غافل شد، چرا که این موارد می تواند بسیار مؤثر باشند. مثلا اگر کسی تمام مواردی که در ادله برای کسب روزی ذکر شده است را رعایت نماید، اما به تجربیات روز و به ابراز کسب جدید توجه نکند، معلوم نیست که در کسب روزی موفق باشد. اما در هر صورت رعایت این نکته که برای انتساب مطلبی به اسلام باید از دلیل قطع یا قطعی استفاده کرد و از غیر این موارد برای انتساب به اسلام نباید بهره برد، امری ضروری است.

در ادامه جلسه استاد به مباحثی در پیرامون موضوع اصل پرداخته و درآمدهای نظام اسلامی پراخته و موضوع درس را تبیین کرده اند.

مطالب مطرح شده در این جلسه:

در این جلسه نیاز به بررسی مسائل فقهی معاصر که تاکنون کمتر یا اصلاً مورد توجه قرار نگرفته‌اند مطرح شده است. در این راستا، بحث‌هایی مانند علم، اقتصاد، محیط زیست، پزشکی و داروها به عنوان مسائلی که به اسلام نسبت داده می‌شوند، مورد بررسی قرار گرفته است. اما برخی افراد، بدون رعایت حجت و ضوابط فنی، نظرات خود را به عنوان نظرات اسلامی اعلام کرده و به روایاتی که قابل اعتماد نیستند، تمسک می‌کنند.

بعضی از افراد و حتی اهل فضل علم و دین، در بحث مذهبی و فقهی، معیارهای فنی را فراموش کرده و به جای حجت و قطعیت، به استدلال‌های شخصی و تجربی روی می‌آورند. این افراد باید در نظر داشته باشند که بدون حجت و قطعیت، نمی‌توانند نظرات خود را به عنوان نظرات اسلامی اعلام کنند. 

باید توجه داشت که در اسلام، عقل بشر و تجربه‌ی انسان تعطیل نیست و باید آن‌ها را در نظر گرفت. همچنین در سیاست‌های حقوقیو اجتماعی نیز، دستاوردهای بشری و تجربه بشر باید مورد توجه قرار گیرد. با این حال، بعضی افراد با تجربه و دین‌دار، گاهی نکات اساسی را اشتباه درک کرده و به دلایل غیرقطعی پایبند می‌شوند.

 هنگام تصمیم‌گیری و انجام اعمال، باید تلاش کرد تا توازن مناسبی بین اصول دینی و دستاوردهای بشری حفظ شود. باید توجه داشت که استفاده از دستاوردهای بشری باید با رعایت اصول و اخلاقیات اسلام صورت گیرد.

به عنوان مثال، در مورد نفقه زن و فرزند، اسلام تعیین کرده است که نفقه وظیفه شوهر نسبت به همسر و فرزندان است. اما شکل و روش تأمین نفقه ممکن است با توجه به شرایط مختلف جامعه و فرصت‌های موجود، متفاوت باشد. در اینجا، می‌توان از دستاوردهای بشری استفاده کرد تا روش‌های بهینه‌تری برای تأمین نفقه پیدا کرد.

بنابراین، استفاده از دستاوردهای بشری به تناسب با اصول دینی و با رعایت حجت و قطعیت، می‌تواند به بهبود شرایط زندگی و پاسخ به نیازهای جامعه کمک کند. اما باید همواره در نظر داشت که استفاده از این دستاوردها به نحوی باشد که با اصول دینی سازگار باشد و منافاتی با آنها نداشته باشد.